Оваарымчалыг болуңар, орук айыылы! Хайгаарал чок малдың орук черге оъттаары кижи бүрүзүнге айыыл-дыр! Орук айыыл чок чоруу дээрге бистиң ниити сагыш човаашкынывыс. Хомуданчыг чүүл, хайгааралга албаан мал айыыл-халаптарны эккеп турар. Чуге: Орукка бода мал-биле (инек, аът) үскүлешкеш, улуг айыыл-халап, аар кемдээшкиннер, харын-даа кижилерге чидириглер, а мал боду өлген азы кемдээн таварылгалар кайы хөй. Малдың ээлеринге азырап турар малын чидиреринден аңгыда, олар улуг акша-хөреңги чидириглеринге таваржыр (айыыл-халаптар дээш когаралды), ол ышкаш одар-белчиир дүрүмнерин хажытканы дээш административтиг болгаш кеземче харыысалгазынга таваржыр. Ылаңгыя көдээ оруктарга, көдээ черлерге, дүштеки болгаш дүнелерде кичээнгейлиг болуңар! Дириг амытаннар бар айыылдыг черлерге оожумнаар. Мал ээлеринге онза демдеглел! Силерниң азыраан малыңар орук ара улуг айыылды тургузуп турар деп утпаңар. Малыңарны шын хайгаарап, аңгылаттынган шөлдерни азы одар-белчиирни ажыглаңар. Бо дээрге чүгле хоойлунуң негелдези эвес, а өскелерниң болгаш азырап турар мал-маганыңарга харыысалганың демдээ-дир. Канчап-даа кээрге, хоойлу-дүрүмге чагыртыр бис. Малдыг кижи малын кадарар, хайгаараар, орукче хостуг салбас, а чолаачы кижи орукка оваарымчалыг, орук дүрүмнерин шын сагыыры чугула. Кижи бүрүзүнүң харыысалгалыг болуру бирги черде дээрзин утпаалыңар. Биидеңни Тыва республиканың юстиция яамызындан алган.

ЧОЛААЧЫЛАРНЫҢ КИЧЭЭНГЕЙИНГЕ ! Күскү болгаш кышкы үеде агаарның температуразының дүрген өскерлиишкиннери эгелээни-биле хүнден хүнче сооп, хар чаап эгелээн. Хар чагган соонда, оруктар кыламалап, дошталып, чолаачыларга айыылдыг чорукту тургузуп турар. Чылыг системазының, фараларның болгаш автомашиналар тургузарының чырыткыларының ниити байдалын хынап көөрүн, машинаның соңгазын чуур чүүлдерни солуурун, мурнуку соңга арыглаар тускай доңмас суг-биле долдурарын . машинаңарның ниити байдалынче кичээнгейни салыңарны, электри системазын, дугуйларның базыышкынын болгаш аккумуляторның зарядын хынап көөрүн, дугуйларын кышкы кылдыр солуурункыйгырдывыс. Автомобиль айыылдыг техника дээрзин утпас ужурлуг бис, орукка серемчилел херек. Ылангыя хар чаап, хадып турар уелерде арттарывыс кырында оруктар берге болурун билир бис. Амгы үеде суур иштингеоваарымчадыг халдыр болза эки, кажан-даа далашпаңар. орукка серемчилел чугула. Кышкы үеде орукка чадаг кижилер ийи катап кичээнгейлиг болур ужурлуг. Чолаачылар агаар-бойдустуң багай азы имир үезинде кара хептиг кижини эскербейн барып болур, ынчангаш бодуңарны чырыткылыг элементилер-биле дерип алыры эки. Орукту айтып каан черлерге кежип, удур кел чыдар машиналарның мурнунга маңнаваңар. Ада-иелерни ажы-төлү-биле орук дүрүмнерин сагыырының дугайында хүннүң-не чугааны чорудуп, оларга чырыткылыг элементилерни (брелоктар, значоктар дээш оон-даа өске), хептерни садып алырын кыйгырып тур бис. Бо чүүл силерниң болгаш силерниң ажы-төлүңерниң амы-тынын болгаш кадыын камгалаар! Хүндүлүг чолаачыларывыстың оруктарга кончуг кичээнгейлиг болурун, аргалыг болза, багай агаарлыг үеде ырак оруктан ойталаарын кожууннуң удуртулгазы кыйгырып тур. Бот-боттарывысты хүндүлежип, камныг болуп, өскелерниң кадыкшылын база бодаалыңар!

В Туве запущен чат-бот «Народный контроль»

А вы знали, что в Туве проживает более 70 национальностей и этносов

В последнее время в республике установилась высокая температура воздуха, в связи с этим региональный Минздрав подготовил советы от врача-невролога Алимы Шыырап о том, как помощь своему организму в период повышенной нагрузки: