Чадаананың №1ортумак школазының 11-ги «а», «б» клазын 1965 чылда 46 кижи дооскан бис. Школавысты амгы үеде бузуп каапкан-даа болза, 60 чылдаан юбилейлиг байырлывысты найысылал Кызылга эрттирдивис. Дыка хөй оолдар кыстардан амгы үеде 11 кижи бар, а байырлыг хемчеглерге 8 кижи киришкен. Кызыл хоорайның мурнуу чүгүнде Туптен Шедрублинг хүрээзиниң чанынга чыглып ужурашкаш, аңаа төөгүлүг чуруктарга тырттыржып алдывыс. Солагай таладан Зоя Кууларовна Серен-оол, Мария Сояновна Ойдуп, Серен-оол Ширин-оол Сарыгларович, Ооржак Тимаа, Монгуш Маадыр-оол Түмен-оолович, Монгуш Валентина Седиповна, Тюлюш Анчымаа Кошкар-ооловна – Таңдыда, Тамара Монгушовна Чирбит Кызылда чурттап чоруурлар. Эш-өөрүмнүң билиг-мергежили аңгы-аңгы болгаш олар төрээн Тывазының социал-экономиктиг сайзыралынга үлүүн киирип келгеннер. Ийиги чурук: Светлана Николаевна Аракчаа, Сайдам Чамзырыновна Ооржак, Шокар Кара Орус-ооловна, Демирчаан Чечек Баазаңовна, Ольга Доржуевна Салчак, Сара Кыргысовна Салчак, Ламажаан олар; Маадыр-оол Түмен-оолович - школа дооскан соонда, башкы эртемни чедип ап, өөредилге шугумунга ажылдап чорааш, Өвүрнүң Хандагайтыда айыыл чок черге ажылдап турган. Ниити чурукта: (Солагай таладан) Серен-оол Зоя Кууларовна, Ойдуп Мария Сояновна, Серен-оол Ширин-оол Сарыгларович, Ооржак Тимаа, Монгуш Маадыр-оол Түмен-оолович, Монгуш Валентна Седиповна, Тюлюш Анчимаа Кошкар-ооловна, Чирбит Тамара Монгушовна Зоя СЕРЕН-ООЛ, Күш-ажылдың хоочуну, «Улус өөредилгезиниң тергиини Белеткелден эгелээштиң дооскужеге Белен кежик кажанда-даа сүрбедивис Белеткеп каан аъш-чемге чаңчыкпаан бис Безин сугну, хемден узуп өстүвүс чоп? Чалгаа дээштиң ада-ие чаңчаваан-даа Чарбык дыңнап, чемеледип чорбадывыс Кылыр иштиң бергезинге торулбайн Кызымаккай төлү боор дээш шырбайган бис. Кижи болуп, хевирленип өскүжеге Кичээнгейни бодувусче углаваан бис. Чораан черге ада-ие адын сыкпайн, Човаг билбес кежээ дээрзин бадыткаан бис. Чырык черге дириг чораан назынында Шынчы, арыг сеткилдиг бооп чурттап келгеш Шылгараңгай ажылдакчы апарбаан бол, «Чымыш иштиң хоочуну» деп санадыр бис. Төрээн ынак Тывавыстың чоргааралы Төлептиг дээн оглу, кызы дижир кылдыр Төрел чонга уттундурбас сактыышкын дег, Төөгүзүнге балалбас ис арттырган бис. 18. 07. 2025 Бо материалдарның автору Зоя Кууларовна Серен-оол 1982 чылда Чадаананың 1 ортумак школазынга 10 "в" класска өөрени бээримге, тыва дыл, тыва чогаал башкызы кылдыр ажылдап турган. Хайыракан сес чыл школазынга 1980 чылда өөренип тургаш, ооң соонда Кызылдың башкы училищезинге өөренип турдум. Бир чыл өөренип турумда, училищениң директору Арбычыга Даржаа Салчакович бодунуң өрээлинге кирип келирин чапсарда дыңнаткан. Башкы мээң-биле элээн үр ажыт-чажыт чок чугаалашкаш, катап-ла школага өөренип алырын сүмелээн. Чадаананың №1 ортумак школазының директору Михаил Васильевич Борбай-оол чаа өөреникчизи мени эдертип алгаш, үшкү каътка үнүп келди. Класстың удуртукчу башкызы Эремаа Маңнай-ооловна Тюлюш 10 "в" класстың өөреничилери, физика кабинединде кичээлдеп турар болду. Бодумнуң күзелим — Хайыраканга чаңгыс классчыларым-биле өөренген болза, деп бодап турган мен. Класста 30 ажыг оолдар, кыстар бар. Ынчангаш 25 кыстыг, 6 оолдуг "в" класска Михаил Васильевич киирип кааны ол болган. Хары угда 5 — 10-гу классчылар 134 кижи бис. Ынчангаш ам школа доосканывыстан бээр 43 чыл эртип тур.Оларның аразындан хөй-хөй башкылар, эмчилер, биолог-эртемден, чолаачы, тудугжу дээш кандыг кижилер үнмээн дээр. Тыва дыл, тыва чогаалывыс башкызы Зоя Кууларовнаның арга-сүмезин ап, ам-даа аралажып чор мен. Чадаанага "в" класска кады дооскан эштеримниң башкызы Росияның, Тываның алдарлыг башкызы 100 харлаан Долума Коңзаевна Хомушку, доозукчу класстарга Эремаа Маңнай-ооловнага, Хайыраканга Лидия Владимировна Новикованың, Луиза Балчыевна Дамбарның , Чечекмаа Сотпаевна Монгуштуң, ачамның дунмазы Вера Кечил-ооловна Монгуш болгаш өскелерниң-даа эки өөредип, быжыг билигни шаңнааны-биле эштерим-даа, бодум-даа эки ажылдап, чурттап чор бис. Башкылар хүнү-биле байыр чедирер, сактыышкын кылыр чылдаагаанны үстүнде Зоя Кууларовнаның шүлүктээн одуруглары сактыышкыннарга эккелген. Бо чайын Кызылга башкыларывыска-даа ужуражып, кадыкшыл байдалын айтырып, ужуражып чордувус. Ынчангаш бодумнуң тырттырган чуруктарымны база коштум, хүндүлүг чангыс-чер чурттугларым!