Организации

Справочник кожууна

  • A
  • B
Здравоохранение

Организации

Наименование организации больница
Наименование организации больница
Наименование организации больница
Наименование организации больница

  • Извещения, объявления, информация
  • Документы
  • План работы
  • AU
  • MO

  • Извещения, объявления, информация
  • Документы
  • План работы
  • AU
  • MO

Депутаты


Календарь

15 октября

Международный день Белой трости

— это не праздник, это своеобразный знак беды, напоминающий обществу о существовании рядом людей с ограниченными физическими возможностями, о помощи и о солидарности

Безопасность дорожного движения в Августе

3

Дорожно-транспортных происшествий

0

Нарушения требований к состоянию и обустройству улиц и дорог

2

Дорожно-транспортные происшествия в темное время суток

Фамилия Имя Отчество
Ветеран труда
Фамилия Имя Отчество
Заслуженный работник образования
Фамилия Имя Отчество
Заслуженный работник сельского хозяйства
Фамилия Имя Отчество
Чемпион Наадыма-2024
Фамилия Имя Отчество
Чемпион Наадыма кожууна по борьбе Хуреш

image
Фамилия Имя Отчество

Должность, организация

image
Фамилия Имя Отчество

Должность, организация

image
Фамилия Имя Отчество

Должность, организация

image
Фамилия Имя Отчество

Должность, организация

image
Наименование должности

Организация. Зарплата. Условия труда

image
Наименование должности

Организация. Зарплата. Условия труда

image
Наименование должности

Организация. Зарплата. Условия труда

image
Наименование должности

Организация. Зарплата. Условия труда

Наши ребята вернулись с "Президентских состязаний"!

Наши ребята вернулись с "Президентских состязаний"!


Наши ребята вернулись с "Президентских состязаний"! С 9 по 29 сентября наши ребята достойно представили Республику Тыва на "Президентских состязаниях" во ВДЦ "Орлёнок".После трех недель напряженной борьбы, демонстрации силы, ловкости и командного духа, они вернулись домой полные впечатлений! Мы гордимся каждым участником и поздравляем с завершением соревнований! Молодцы, так держать!

Новости администрации муниципального образования

Ежегодно 3 сентября в России отмечается День солидарности в борьбе с терроризмом. Он был установлен федеральным законом "О внесении изменений в Федеральный закон "О днях воинской славы (победных днях) России" от 21 июля 2005 года.
03.09.2025 Администрация Дзун-Хемчикского кожууна

Ежегодно 3 сентября в России отмечается День солидарности в борьбе с терроризмом. Он был установлен федеральным законом "О внесении изменений в Федеральный закон "О днях воинской славы (победных днях) России" от 21 июля 2005 года. Этот день приурочен к трагическим событиям, произошедшим 1-3 сентября 2004 года в городе Беслане, когда в результате беспрецедентного по своей жестокости террористического акта погибли более 300 человек, в основном женщины и дети. День солидарности в борьбе с терроризмом символизирует единение государства и общества в борьбе с таким страшным явлением, как терроризм. В этот день Россия отдает дань памяти тысячам соотечественников, погибшим от рук террористов в Беслане, в театральном центре на Дубровке, в Буденновске, Первомайском, при взрывах жилых домов в Москве, Буйнакске и Волгодонске, в сотнях других террористических актов. Терроризм – это одна из самых опасных и масштабных угроз человеческой жизни. Идейные боевики и фанатики-смертники не просто убивают и калечат. В своем стремлении заполучить власть они устраивают общественный резонанс любыми путями, пытаются воздействовать на психологическое состояние людей. С целью противостояния данной идеологии насилия в РФ учреждена памятная дата.

ДАА КОЖУУН, ЧӨӨН-ХЕМЧИКТИҢ БАЙЫРЛЫГ
03.09.2025 Администрация Дзун-Хемчикского кожууна

ДАА КОЖУУН, ЧӨӨН-ХЕМЧИКТИҢ БАЙЫРЛЫГ ХЕМЧЕГЛЕРИНДЕН РЕПОРТАЖ БУРУНГУ ДАА, АМГЫ ТЫВА РЕСПУБЛИКАНЫҢ ЧӨӨН-ХЕМЧИК КОЖУУННУҢ 260 ЧЫЛДААНЫ Вячеслав МОНГУШ, «Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы» журналист БАЙЫРЛАЛГА ТУРАСКААТКАН ЧЫСКААЛ Тыва Республиканың Чазааның чанында гуманитарлыг болгаш социал –экономиктиг шинчилелдер институду, Чөөн-Хемчик кожууннуң чагыргазы «Төөгүге даянмышаан, келир үеже» деп эртем-практиктиг конференцияны эрттирбишаан, организастыг комитет, кожуун, хоорай суму чагыргалары, бо чылдың дургузунда республика чергелиг массалыг хемчеглерге шыңгыы белеткелди чоруткан деп бо материалды парлалгага белеткеп тургаш кол кылдыр демдеглексээр бодадым. Чаңчыл болган аът чарыштарының сезонунда чарыш эрттирер Ыдыктыг Бора-Булак аксында 2025 чылдың август 29-та, ак-ак өглерни тиккенин, машина-чычааннарның хөйүн, чыылган кижилерниё ындазында чоргаарын, омак-сергээн арын-шырайындан хүлүмзүрүг чайнаарын эскердим. Өглерниң чөөн чүгүнде дериттинген сценадан ырак эвес, ортузунда Ыдыктыг аът дагазы ак энчек кырындан бедип үнген, кыдыында терге дугуйлары. Бурун Даа кожууннуң туктарын бедидир дөрт чүкте киискидип кааны көстүр. Чөөн-Хемчик кожууннуң уран чүүлүнүң тергиин ажылдакчыларының тургускан тускай сценарийи езугаар байырлыг хемчегниң башкарыкчылары Тыва Республиканың Чазааның оралакчызы Уран-оол Алдын-оолович Ондар, Тыва Республиканың Дээди Хуралының депутаттары, хөй-ниитиниң төлээлери сценага үнүп келгеннер. Таарымчалыг байдалды ажыглап, Тыва Республиканың Чазааның даргазының оралакчызы Уран-оол Алдын-ооловичиге сөстү бээрге, ол эртем-төөгүшнүң дөзү, Алдыы /стүү хүрээлерлиг Чөөн-Хемчикте төөгү ужур-дузалыг улуг хемчегниё киржикчилеринге байырны чедирип, Даа кожууннуң үндезилеттинип тургустунганының 260 чылдаанынга, Ада-чурттуң Улуг дайынынга Тиилелгениң 80 чылдаанынга тураскааткан хемчеглерниң ажыттынганын чарлаан. Ол ышкаш У.А.Ондар тыва дайынчыларның Алдан-Маадырларның тура-халыышкынынга, Хомду дайынынга, Ада-чурттуё Улуг дайынынга, Кореяга, Афганистанга –интернационалчы албан хүлээлгезин, чурттуң иштинге болган дайынчы хөделиишкиннерге эрес-дидим киришкенин, амгы үеде тускайлаттынган шериг операциязында эрес-маадырлыы-биле тулчуп турарын демдеглеп, маадырларның аваларынга, өг-бүлелеринге өөрүп четтиргенин илереткен чылыг чымчак сөстерни чугаалаан. Тываныё ынчангы Даа кожууннуң девискээринге бактаап турган Бай-Тайга, Барыын-Хемчик, Өвүр, Сүт-Хөл, Мөңгүн-Тайга, Чаа-Хөл, Чеди-Хөл, Улуг-Хем , Чөөн-Хемчик кожууннарның төлээлери, салгалдары - амгы муниципалдыг тургузугнуң ажылдакчылары,көдээ ишчилер, уран чүүл төлээлери, спортчулар киришкеннер. Байырлыг чыскаалды Алдыы, /стүү хүрээлерлиг, агып баткан Чадаанада Чөөн-Хемчик кожууннуң болгаш Чадаана хоорайның, ооё девискээринде сумуларнын чагыргаларының даргалары, чылгычылары, көдээ ажыл-агый ишчилери ак, бора, сарыг, доруг аъттарлыг баштаптарга, уран чүүл, культура болгаш өске-даа адырының ажылдакчылары Чадаананың Үстүү хүрээзиниң чуруунуң хевирин туткаш, улуг шажынчы байырлалдарда самга ажыглаар дөрт бурган дүрзүлерин кедип алгаш шуужуп, сцена баарынга чыскаалыпканнар. Оларның аразында 2024 чылда Тываның Наадым чемпионнары Хайыракандан Экер Эртинеевич Монгуш, Теве-Хаядан малчын Уран Дадар-ооловна Иргит, Чыргакыдан Чечен-оол Чылбак-оолович Имит, 2025 чылда Тываның Наадым чемпионнары Теве-Хаядан Донгак Дактаё Досумович, Чадаана хоорайдан Чингиз Эрес-оолович Дулуш, Баян-Таладан Марин Май-оолович Куулар, Ада-чурт дайынынга Тиилелгениң 80 чылдааныныё тугунуң адаа-биле Тыва Республикада Ада-чурт камгалакчыларының өг-бүлелер комитединиң удуртукчузу Лада Олеговна Натпит, ТШО киржикчилериниң кадайлары Аяна Шоочаевна Донгак, Айна Николаевна Ооржак, Ая Радиковна Ензак, Солаңгы Хеймер-ооловна Ондар, маадырларның авалары бар. Бай-Тайга кожуунну Салчак Чиңгис Юрьевич, Аракчаа Роберт Адар-оолович баштап, байырлыг чыскаалга үнүп келирге, Бай-Тайга кожууннуң даңгыназы Айыраш Салчак, тажы Шойгу Күжүгет, мөгелер Болат Буянды, Күжүгет Шойгу, ча адыкчылары Айдың Куржап, Мерген Очур, көдээ ажыл-агыйның тергиинннери Андрей Канчыыр, Айлаңмаа Хертек, Илья Таргын байырлыг чыскаалга ыры-хөгжүмнүң үделгези-биле үнүп келгеннер. Барыын-Хемчик кожууннуң төлээлеринден чараш кыстарны, Ада-чурт дайынының үезинде маадырлар кылдыр кеттинген сапык идиктерлиг, сарыг-хүрең хөйлең-чүвүрлүг дайынчыларны, хөректеринде шаңналдарын азынган спортчуларны кожууннуң Баштыңы Артур Морозовович Ооржак, чагырыкчызы Аян Борисович Монгуш баштап үнген. Өвүр кожууннуң ажыл-ишчи чонун удуртукчу даргалары Анай-Хаак Ивановна Лопсан-Серен, Айдыс Алексеевич Куулар баштап чорааннар. Хүндүлүг хоочуннар Шыдыраа Дырышович Саая, Комбу Хевекович Монгуш, Маадыр Балчырович Сат, Тоорук Макал-ооловна Сат чыскаалда. Ыраккы Мөңгүн-Тайганы Мөёгүн-Тайга кожууннуң Баштыңы Орлан Козай, чагырга даргазы Эртине Успун баштапкан, Россияныё, Тываның туктарын киискидип, тус черниң кадыг-берге бойдузун, чонунуң езу-чаңчылдарын көргүскен көскү чараш лоозуң кыйгырыглар, чуруктарны холдарында туткан чыскаалга үнүп келдилер. Чоргааралдан сеткил-сагыш дойлур. Сүт-Хөлдүң төлээлери Тыва Республиканың Чаан мөгези кожуун Баштыңы Андрей Валерьевич Хертек, чагырга даргазы Орлан Александрович Монгуштуң башталгазы-биле үнүп келгеннер. Тыва Арат Республика, Тыва Автономнуг область, Тыва АССР, Тыва Республика үезинде-даа Сүт-Хөл кожууннуң ажыл-ишчи чону кожазында Чөөн-Хемчик районнуң чону-биле бир дөмей кожа-хелбээ амыдырап чурттап чоруур. Оларның аразындан ат-алдарлыг мурнакчылар, чогаалчылар, тоолчулар, спортчулар дугайында төөгүлүг барымдааларны илередир болза, чаңгыс солун арнынга сыёары чөгенчиг-ле, ол барымдаа - бүдүн төөгү… Чаа-Х=л кожуун 1887 чылда үндезилеттинип тургустунган. Тыва Арат Республиканың үндезилеттинип тургустунарынга Чаа-Хөлчүлерниң киирген үлүг-хуузу улуг. Тыва Арат Республиканың Төп Комитединиң доктаалы-биле 1941 чылда Чаа-Хөл (район) кожуунну тургузуп, үндезилээн. 1961 чылда Чаа-Хөл кожуунну Улуг-Хемге кадыпкан. 1991 чылдың декабрь 20-де, Тыва Республиканың Дээди Совединиң доктаалы-биле эде тургускан. Чурттакчылыг черлери Чаа-Хөл, Ак-Дуруг, Булуң-Терек болгаш Шаңчы. Чадаанага чазын республика чергелиг чаёчылчаан аът чарыжыныё хемчеглеринге авамныё =гбелери — Улуг Түлүштер, Хуурактар, Шөмбүлдер, Кеденнер болгаш өске-даа төрел-бөлүктерниё салгалдары – аныяк чылгычылар аът чарыштарынга тергиин аъттарын киириштирип турарлар. Улуг-Хем кожууннуң Баштыёы Артыш Мөёгүн-оолович Кара-Сал, чагырга даргазы Эрес Лопсанчапович Мандан-оол Бора-Булакка чыскаалды баштапкан. Оларның аразында Тыва Республиканыё Чаан мөгези, республика Наадымнарының үш дакпыр тиилекчизи Айдың Сергеевич Монгуш, Тыва Республиканың Начын мөгези, аныяк мөгелер аразынга Наадымның ийи дакпыр тиилекчизи Бады-Маадыр Кудажыевич Самдан, Улуг-Хемден ча адыгжылары Моол күрүнениң спорт мастери, «Шагаа мергени» Олег Май-оолович Чанчып, «Тергиин багжы» аттың эдилекчизи Андрей Хураган-оолович Серин, Тыва Республиканың 2025 чылда малчыннар Наадымының тиилекчилери Шеңне Шолбановна Даржай, Чинчи Сергеевна Монгуш, Россияның улустуң ыры-хөгжүм болгаш танцы- самның «Улуг-Хем» коллективи - удуртукчузу Буян Юрьевич Хертек, Алдын-Белек Очур-оолович Норбунуң удуртканы «Дембилдей» ыры-хөгжүм бөлүү база, национал тыва идик-хеп көргүүзүүнүң Андрей Михайлович Неверицкийниё удурткан «Он-Кум» бөлүүнүң кежигүннери киришкеннер. Чеди-Хөл кожууннуң чыскаалын чагырга даргазы Адыгжы Валерьевич Араптан удуртуп эрттирген. Кожууннуң төвү - метталургтарның сууру Хову-Аксы, а Сайлыг, Ак-Тал, Хөлчүк, Чал-Кежиг, Элегес сумуларының чараш оолдар, кыстары, мурнакчылары, хоочуннары чыскаалды каастап, төрээн кожуунун байырлалдың бүгү киржикчилеринге таныштырганнар.

В Туве запущена образовательная часть региональной программы «Герои Тувы»
02.09.2025 Администрация Дзун-Хемчикского кожууна

В Туве запущена образовательная часть региональной программы «Герои Тувы» Напомним, с марта в республике стартовала региональная программа «Герои Тувы» для поддержки участников и ветеранов СВО. Проект создан по аналогии с президентской инициативой «Время героев». Из 600 поданных заявок вступительные испытания успешно прошли 30 участников — «Боевая тридцатка Тувы». Сегодня в торжественной обстановке под руководством Главы Тувы Владислава Ховалыга стартовала образовательная часть программы. «Каждый участник«Героев Тувы» в боевых сражениях доказал свою готовность к решению важных и сложных задач, их патриотический дух является ярким примером служения Отечеству. Сейчас им предстоят трудовые сражения, в которых, я уверен, они добьются успехов и станут высококвалифицированными, компетентными лидерами», — отметил руководитель республики. Сейчас участникам предстоит пройти программу обучения, которая разделена на четыре блока. Обучение включает не только теоретические занятия и лекции, но и стажировки в органах власти Тувы. После успешного завершения программы финалисты получат сразу два диплома о профессиональной переподготовке.

ДАА КОЖУУН, ЧӨӨН-ХЕМЧИКТИҢ БАЙЫРЛЫГ
02.09.2025 Администрация Дзун-Хемчикского кожууна

ДАА КОЖУУН, ЧӨӨН-ХЕМЧИКТИҢ БАЙЫРЛЫГ ХЕМЧЕГЛЕРИНДЕН РЕПОРТАЖ БУРУНГУ ДАА, АМГЫ ТЫВА РЕСПУБЛИКАНЫҢ ЧӨӨН-ХЕМЧИК КОЖУУННУҢ 260 ЧЫЛДААНЫ Вячеслав МОНГУШ, «Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы» журналист БАЙЫРЛАЛГА ТУРАСКААТКАН ЧЫСКААЛ Тыва Республиканың Чазааның чанында гуманитарлыг болгаш социал –экономиктиг шинчилелдер институду, Чөөн-Хемчик кожууннуң чагыргазы «Төөгүге даянмышаан, келир үеже» деп эртем-практиктиг конференцияны эрттирбишаан, организастыг комитет, кожуун, хоорай суму чагыргалары, бо чылдың дургузунда республика чергелиг массалыг хемчеглерге шыңгыы белеткелди чоруткан деп бо материалды парлалгага белеткеп тургаш кол кылдыр демдеглексээр бодадым. Чаңчыл болган аът чарыштарының сезонунда чарыш эрттирер Ыдыктыг Бора-Булак аксында 2025 чылдың август 29-та, ак-ак өглерни тиккенин, машина-чычааннарның хөйүн, чыылган кижилерниё ындазында чоргаарын, омак-сергээн арын-шырайындан хүлүмзүрүг чайнаарын эскердим. Өглерниң чөөн чүгүнде дериттинген сценадан ырак эвес, ортузунда Ыдыктыг аът дагазы ак энчек кырындан бедип үнген, кыдыында терге дугуйлары. Бурун Даа кожууннуң туктарын бедидир дөрт чүкте киискидип кааны көстүр. Чөөн-Хемчик кожууннуң уран чүүлүнүң тергиин ажылдакчыларының тургускан тускай сценарийи езугаар байырлыг хемчегниң башкарыкчылары Тыва Республиканың Чазааның оралакчызы Уран-оол Алдын-оолович Ондар, Тыва Республиканың Дээди Хуралының депутаттары, хөй-ниитиниң төлээлери сценага үнүп келгеннер. Таарымчалыг байдалды ажыглап, Тыва Республиканың Чазааның даргазының оралакчызы Уран-оол Алдын-ооловичиге сөстү бээрге, ол эртем-төөгүшнүң дөзү, Алдыы /стүү хүрээлерлиг Чөөн-Хемчикте төөгү ужур-дузалыг улуг хемчегниё киржикчилеринге байырны чедирип, Даа кожууннуң үндезилеттинип тургустунганының 260 чылдаанынга, Ада-чурттуң Улуг дайынынга Тиилелгениң 80 чылдаанынга тураскааткан хемчеглерниң ажыттынганын чарлаан. Ол ышкаш У.А.Ондар тыва дайынчыларның Алдан-Маадырларның тура-халыышкынынга, Хомду дайынынга, Ада-чурттуё Улуг дайынынга, Кореяга, Афганистанга –интернационалчы албан хүлээлгезин, чурттуң иштинге болган дайынчы хөделиишкиннерге эрес-дидим киришкенин, амгы үеде тускайлаттынган шериг операциязында эрес-маадырлыы-биле тулчуп турарын демдеглеп, маадырларның аваларынга, өг-бүлелеринге өөрүп четтиргенин илереткен чылыг чымчак сөстерни чугаалаан. Тываныё ынчангы Даа кожууннуң девискээринге бактаап турган Бай-Тайга, Барыын-Хемчик, Өвүр, Сүт-Хөл, Мөңгүн-Тайга, Чаа-Хөл, Чеди-Хөл, Улуг-Хем , Чөөн-Хемчик кожууннарның төлээлери, салгалдары - амгы муниципалдыг тургузугнуң ажылдакчылары,көдээ ишчилер, уран чүүл төлээлери, спортчулар киришкеннер. Байырлыг чыскаалды Алдыы, /стүү хүрээлерлиг, агып баткан Чадаанада Чөөн-Хемчик кожууннуң болгаш Чадаана хоорайның, ооё девискээринде сумуларныё чагыргаларының даргалары, чылгычылары, к=дээ ажыл-агый ишчилери ак, бора, сарыг, доруг аъттарлыг баштаптарга, уран чүүл, культура болгаш өске-даа адырының ажылдакчылары Чадаананың Үстүү хүрээзиниң чуруунуң хевирин туткаш, улуг шажынчы байырлалдарда самга ажыглаар дөрт бурган дүрзүлерин кедип алгаш шуужуп, сцена баарынга чыскаалыпканнар. Оларның аразында 2024 чылда Тываның Наадым чемпионнары Хайыракандан Экер Эртинеевич Монгуш, Теве-Хаядан малчын Уран Дадар-ооловна Иргит, Чыргакыдан Чечен-оол Чылбак-оолович Имит, 2025 чылда Тываның Наадым чемпионнары Теве-Хаядан Донгак Дактаё Досумович, Чадаана хоорайдан Чингиз Эрес-оолович Дулуш, Баян-Таладан Марин Май-оолович Куулар, Ада-чурт дайынынга Тиилелгениң 80 чылдааныныё тугунуң адаа-биле Тыва Республикада Ада-чурт камгалакчыларының өг-бүлелер комитединиң удуртукчузу Лада Олеговна Натпит, ТШО киржикчилериниң кадайлары Аяна Шоочаевна Донгак, Айна Николаевна Ооржак, Ая Радиковна Ензак, Солаңгы Хеймер-ооловна Ондар, маадырларның авалары бар. Бай-Тайга кожуунну Салчак Чиңгис Юрьевич, Аракчаа Роберт Адар-оолович баштап, байырлыг чыскаалга үнүп келирге, Бай-Тайга кожууннуң даңгыназы Айыраш Салчак, тажы Шойгу Күжүгет, мөгелер Болат Буянды, Күжүгет Шойгу, ча адыкчылары Айдың Куржап, Мерген Очур, көдээ ажыл-агыйның тергиинннери Андрей Канчыыр, Айлаңмаа Хертек, Илья Таргын байырлыг чыскаалга ыры-хөгжүмнүң үделгези-биле үнүп келгеннер. Барыын-Хемчик кожууннуң төлээлеринден чараш кыстарны, Ада-чурт дайынының үезинде маадырлар кылдыр кеттинген сапык идиктерлиг, сарыг-хүрең хөйлең-чүвүрлүг дайынчыларны, хөректеринде шаңналдарын азынган спортчуларны кожууннуң Баштыңы Артур Морозовович Ооржак, чагырыкчызы Аян Борисович Монгуш баштап үнген. Өвүр кожууннуң ажыл-ишчи чонун удуртукчу даргалары Анай-Хаак Ивановна Лопсан-Серен, Айдыс Алексеевич Куулар баштап чорааннар. Хүндүлүг хоочуннар Шыдыраа Дырышович Саая, Комбу Хевекович Монгуш, Маадыр Балчырович Сат, Тоорук Макал-ооловна Сат чыскаалда. Ыраккы Мөңгүн-Тайганы Мөёгүн-Тайга кожууннуң Баштыңы Орлан Козай, чагырга даргазы Эртине Успун баштапкан, Россияныё, Тываның туктарын киискидип, тус черниң кадыг-берге бойдузун, чонунуң езу-чаңчылдарын көргүскен көскү чараш лоозуң кыйгырыглар, чуруктарны холдарында туткан чыскаалга үнүп келдилер. Чоргааралдан сеткил-сагыш дойлур. Сүт-Хөлдүң төлээлери Тыва Республиканың Чаан мөгези кожуун Баштыңы Андрей Валерьевич Хертек, чагырга даргазы Орлан Александрович Монгуштуң башталгазы-биле үнүп келгеннер. Тыва Арат Республика, Тыва Автономнуг область, Тыва АССР, Тыва Республика үезинде-даа Сүт-Хөл кожууннуң ажыл-ишчи чону кожазында Чөөн-Хемчик районнуң чону-биле бир дөмей кожа-хелбээ амыдырап чурттап чоруур. Оларның аразындан ат-алдарлыг мурнакчылар, чогаалчылар, тоолчулар, спортчулар дугайында төөгүлүг барымдааларны илередир болза, чаңгыс солун арнынга сыёары чөгенчиг-ле, ол барымдаа - бүдүн төөгү… Чаа-Х=л кожуун 1887 чылда үндезилеттинип тургустунган. Тыва Арат Республиканың үндезилеттинип тургустунарынга Чаа-Хөлчүлерниң киирген үлүг-хуузу улуг. Тыва Арат Республиканың Төп Комитединиң доктаалы-биле 1941 чылда Чаа-Хөл (район) кожуунну тургузуп, үндезилээн. 1961 чылда Чаа-Хөл кожуунну Улуг-Хемге кадыпкан. 1991 чылдың декабрь 20-де, Тыва Республиканың Дээди Совединиң доктаалы-биле эде тургускан. Чурттакчылыг черлери Чаа-Хөл, Ак-Дуруг, Булуң-Терек болгаш Шаңчы. Чадаанага чазын республика чергелиг чаёчылчаан аът чарыжыныё хемчеглеринге авамныё =гбелери — Улуг Түлүштер, Хуурактар, Шөмбүлдер, Кеденнер болгаш өске-даа төрел-бөлүктерниё салгалдары – аныяк чылгычылар аът чарыштарынга тергиин аъттарын киириштирип турарлар. Улуг-Хем кожууннуң Баштыёы Артыш Мөёгүн-оолович Кара-Сал, чагырга даргазы Эрес Лопсанчапович Мандан-оол Бора-Булакка чыскаалды баштапкан. Оларның аразында Тыва Республиканыё Чаан мөгези, республика Наадымнарының үш дакпыр тиилекчизи Айдың Сергеевич Монгуш, Тыва Республиканың Начын мөгези, аныяк мөгелер аразынга Наадымның ийи дакпыр тиилекчизи Бады-Маадыр Кудажыевич Самдан, Улуг-Хемден ча адыгжылары Моол күрүнениң спорт мастери, «Шагаа мергени» Олег Май-оолович Чанчып, «Тергиин багжы» аттың эдилекчизи Андрей Хураган-оолович Серин, Тыва Республиканың 2025 чылда малчыннар Наадымының тиилекчилери Шеңне Шолбановна Даржай, Чинчи Сергеевна Монгуш, Россияның улустуң ыры-хөгжүм болгаш танцы- самның «Улуг-Хем» коллективи - удуртукчузу Буян Юрьевич Хертек, Алдын-Белек Очур-оолович Норбунуң удуртканы «Дембилдей» ыры-хөгжүм бөлүү база, национал тыва идик-хеп көргүүзүүнүң Андрей Михайлович Неверицкийниё удурткан «Он-Кум» бөлүүнүң кежигүннери киришкеннер. Чеди-Хөл кожууннуң чыскаалын чагырга даргазы Адыгжы Валерьевич Араптан удуртуп эрттирген. Кожууннуң төвү - метталургтарның сууру Хову-Аксы, а Сайлыг, Ак-Тал, Хөлчүк, Чал-Кежиг, Элегес сумуларының чараш оолдар, кыстары, мурнакчылары, хоочуннары чыскаалды каастап, төрээн кожуунун байырлалдың бүгү киржикчилеринге таныштырганнар.

Новости Хурала представителей

Кадат, хайгаарал чок мал-маган орук шимчээшкининге айыылды болгаш шаптараазынны тургузуп турар. Малды ажаап-карактаарының чуруму болгаш ону хажыдар болза административтиг харысаалга дугайында адаанда чуруктарда
21.07.2025 Хурал представителей Дзун-Хемчикского кожууна

Кадат, хайгаарал чок мал-маган орук шимчээшкининге айыылды болгаш шаптараазынны тургузуп турар. Малды ажаап-карактаарының чуруму болгаш ону хажыдар болза административтиг харысаалга дугайында адаанда чуруктарда

Хүндүлүг чонувус!
21.07.2025 Хурал представителей Дзун-Хемчикского кожууна

Хүндүлүг чонувус! Чөөн-Хемчик кожууннуң Ийме сумузунга чайын чурумалдыг, чараш ораны - Кум-суувустуң бажы - чоннуң сөөлгү үеде тырттыржып турар ыдык кайгамчыктыг черлериниң бирээзи "Алдын элезинивистиң" баарынгаавгуст 8-9-таболуп эртер Даа кожуунувустуң 260 чылынга тураскааткан Россия чергелиг( Межрегиональный) «АЛДЫН КАЖЫК» деп, машина шаңналдыг " Россияның алдарлыг артизи, Тываның улустуң хөөмейжизи, Делегейге ат-алдары чаңгыланып артып калган Конгар-оол Борисович Ондарның чогаадып каан дүрүмнери-биле кажык оюнунга "Аът чарыжы" болуп эртер! Төөгүде болуп көрбээн улуг байырлалды Силер бүгүдеге бараалгадыр-дыр бис! Адаан-мөөрей оюннарның болур хемчеглери: 1) "Алдын кажык" хой кажыынга аът чарыжы (дадывыры 5 муң акша); 2) "Сыгыт-хөөмей, каргыраамны"; Тыва республиканың Улустуң хөөмейжилери, Ийме Улаан-Быраа оолдары Бады-Доржу Ондар биле Эртине Туматтың шаңналы дээш. 3) Тыва ча маргылдаазы - "Баг адары"; 4) 18 хар чедир мөгелер аразынга "Тыва хүреш". 5) Элезинге 3 кижи киржир "Хол бөмбүү"; 6) Ус шеверлер делгелгези. Шаңналдары: "Алдын кажык": 1-ги чер - Чаа чычаан "Лада Гранта"; 2-ги чер - Дөрт чүзүн мал болгаш 10 муң акша; 3-кү чер - Дөрт шыырак хой болгаш 10 муң акша. 4-кү чер - Үш хой болгаш 10 муң акша. 5-ки - Ийи хой болгаш 5 муң акша. "Баг адары": 1-ги чер - 30 муң акша болгаш бир хой; 2-ги чер - 25 муң акша; 3-кү чер - 15 муң акша; 4-кү чер - 10 муң акша; 5-тен 8-ки чер - 5 муң акша. 18 хар чедир мөгелер аразынга элезинге "Тыва хүреш": 1-ги чер - Эзер, чүген-чуларлыг, кымчылыг, кижен болгаш сыдымныг бүрүн аът болгаш, 5 муң акша; 2-ги чер - Молдурга, 3 муң акша; 3-кү чер - Үш шыырак хой, 2 муң акша. 4-кү чер - Ийи шыырак хой. 5-тен 8-ки черге чедир - шыырак хойлар. Элезинге "Хол бөмбүү": Шаңналдар дадывыр түңүнден хамааржыр болгаш 1-ги чер алган бөлүкке 1 хой. "Сыгыт-хөөмей, каргыраамны": Тываның Улустуң хөөмейжилери Бады-Доржу Ондар биле Эртине Туматтың чажыт шаңналды дээш. Тыва чуртувустуңтуризимин улам-дам хөгжүдүп, Делегейге алдаржыдып, улуг идегел, бүзүрел-биле эчис-сорулганы салып, төөгүде туруп көрбээн чараш байырлалды организастап тур бис, чонум. Хүндүткел-биле бүгү чонну кыйгырдым! Хүлер Ондар ( Тыва ). "АЛДЫН КАЖЫК" мөөрейиниң киржикчилери заявкаларын хүлээдип ат сывын бижидипэгелей берген! Оюннарга киржир күзелдиг чонувусту база айтырыглар бар болза, бо агар-санче идекпейлии-биле долгаарын диледивис: 89133572616

Сегодня поздравления с днем рождения принимает Герой России, депутат Верховного Хурала Чалым Чулдум-оол
20.07.2025 Хурал представителей Дзун-Хемчикского кожууна

Сегодня поздравления с днем рождения принимает Герой России, депутат Верховного Хурала Чалым Чулдум-оол Вы – гордость нашей республики и всей страны, человек, для которого доблесть и самоотверженность – не просто слова, а основные принципы жизни. В зоне проведения специальной военной операции Вы проявили несгибаемый характер, готовность решительно действовать в любых условиях, вести за собой товарищей. Именно такие как Вы и Ваши товарищи по оружию – мужественные и отважные участники специальной военной операции – показывают пример истинной любви к Отечеству, готовности в любой момент встать на защиту интересов государства. Сегодня Вы призваны совершенствовать и укреплять законодательную базу республики в статусе народного избранника, создавая крепкие основы для развития и процветания родной Тувы, повышения благополучия земляков. Особую признательность выражаем Вам за патриотическую работу с молодым поколением. Вас знает и любит наша молодежь. Для всех нас Вы – пример мужества, стойкости и патриотизма, и именно такие люди должны делиться знаниями и опытом с молодыми ребятами. В день Вашего рождения, уважаемый Чалым Сюндюпович, желаем Вам сибирского здоровья, благополучия, дальнейших успехов в законотворческой деятельности, укреплении обороноспособности нашей страны, а также реализации добрых планов и начинаний!

Фотокарточки спраздника животноводов Наадым-2025
19.07.2025 Хурал представителей Дзун-Хемчикского кожууна

Фотокарточки спраздника животноводов Наадым-2025