Организации

Справочник кожууна

  • A
  • B
Здравоохранение

Организации

Наименование организации больница
Наименование организации больница
Наименование организации больница
Наименование организации больница

  • Извещения, объявления, информация
  • Документы
  • План работы
  • AU
  • MO

  • Извещения, объявления, информация
  • Документы
  • План работы
  • AU
  • MO
Дзун-Хемчикский

Руководство



Депутаты


Календарь

15 октября

Международный день Белой трости

— это не праздник, это своеобразный знак беды, напоминающий обществу о существовании рядом людей с ограниченными физическими возможностями, о помощи и о солидарности

Безопасность дорожного движения в Августе

3

Дорожно-транспортных происшествий

0

Нарушения требований к состоянию и обустройству улиц и дорог

2

Дорожно-транспортные происшествия в темное время суток

Фамилия Имя Отчество
Ветеран труда
Фамилия Имя Отчество
Заслуженный работник образования
Фамилия Имя Отчество
Заслуженный работник сельского хозяйства
Фамилия Имя Отчество
Чемпион Наадыма-2024
Фамилия Имя Отчество
Чемпион Наадыма кожууна по борьбе Хуреш

image
Фамилия Имя Отчество

Должность, организация

image
Фамилия Имя Отчество

Должность, организация

image
Фамилия Имя Отчество

Должность, организация

image
Фамилия Имя Отчество

Должность, организация

image
Наименование должности

Организация. Зарплата. Условия труда

image
Наименование должности

Организация. Зарплата. Условия труда

image
Наименование должности

Организация. Зарплата. Условия труда

image
Наименование должности

Организация. Зарплата. Условия труда

ДАА КОЖУУН, ЧӨӨН-ХЕМЧИКТИҢ БАЙЫРЛЫГ

ДАА КОЖУУН, ЧӨӨН-ХЕМЧИКТИҢ БАЙЫРЛЫГ


ДАА КОЖУУН, ЧӨӨН-ХЕМЧИКТИҢ БАЙЫРЛЫГ ХЕМЧЕГЛЕРИНДЕН РЕПОРТАЖ БУРУНГУ ДАА, АМГЫ ТЫВА РЕСПУБЛИКАНЫҢ ЧӨӨН-ХЕМЧИК КОЖУУННУҢ 260 ЧЫЛДААНЫ Вячеслав МОНГУШ, «Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы» журналист БАЙЫРЛАЛГА ТУРАСКААТКАН ЧЫСКААЛ Тыва Республиканың Чазааның чанында гуманитарлыг болгаш социал –экономиктиг шинчилелдер институду, Чөөн-Хемчик кожууннуң чагыргазы «Төөгүге даянмышаан, келир үеже» деп эртем-практиктиг конференцияны эрттирбишаан, организастыг комитет, кожуун, хоорай суму чагыргалары, бо чылдың дургузунда республика чергелиг массалыг хемчеглерге шыңгыы белеткелди чоруткан деп бо материалды парлалгага белеткеп тургаш кол кылдыр демдеглексээр бодадым. Чаңчыл болган аът чарыштарының сезонунда чарыш эрттирер Ыдыктыг Бора-Булак аксында 2025 чылдың август 29-та, ак-ак өглерни тиккенин, машина-чычааннарның хөйүн, чыылган кижилерниё ындазында чоргаарын, омак-сергээн арын-шырайындан хүлүмзүрүг чайнаарын эскердим. Өглерниң чөөн чүгүнде дериттинген сценадан ырак эвес, ортузунда Ыдыктыг аът дагазы ак энчек кырындан бедип үнген, кыдыында терге дугуйлары. Бурун Даа кожууннуң туктарын бедидир дөрт чүкте киискидип кааны көстүр. Чөөн-Хемчик кожууннуң уран чүүлүнүң тергиин ажылдакчыларының тургускан тускай сценарийи езугаар байырлыг хемчегниң башкарыкчылары Тыва Республиканың Чазааның оралакчызы Уран-оол Алдын-оолович Ондар, Тыва Республиканың Дээди Хуралының депутаттары, хөй-ниитиниң төлээлери сценага үнүп келгеннер. Таарымчалыг байдалды ажыглап, Тыва Республиканың Чазааның даргазының оралакчызы Уран-оол Алдын-ооловичиге сөстү бээрге, ол эртем-төөгүшнүң дөзү, Алдыы /стүү хүрээлерлиг Чөөн-Хемчикте төөгү ужур-дузалыг улуг хемчегниё киржикчилеринге байырны чедирип, Даа кожууннуң үндезилеттинип тургустунганының 260 чылдаанынга, Ада-чурттуң Улуг дайынынга Тиилелгениң 80 чылдаанынга тураскааткан хемчеглерниң ажыттынганын чарлаан. Ол ышкаш У.А.Ондар тыва дайынчыларның Алдан-Маадырларның тура-халыышкынынга, Хомду дайынынга, Ада-чурттуё Улуг дайынынга, Кореяга, Афганистанга –интернационалчы албан хүлээлгезин, чурттуң иштинге болган дайынчы хөделиишкиннерге эрес-дидим киришкенин, амгы үеде тускайлаттынган шериг операциязында эрес-маадырлыы-биле тулчуп турарын демдеглеп, маадырларның аваларынга, өг-бүлелеринге өөрүп четтиргенин илереткен чылыг чымчак сөстерни чугаалаан. Тываныё ынчангы Даа кожууннуң девискээринге бактаап турган Бай-Тайга, Барыын-Хемчик, Өвүр, Сүт-Хөл, Мөңгүн-Тайга, Чаа-Хөл, Чеди-Хөл, Улуг-Хем , Чөөн-Хемчик кожууннарның төлээлери, салгалдары - амгы муниципалдыг тургузугнуң ажылдакчылары,көдээ ишчилер, уран чүүл төлээлери, спортчулар киришкеннер. Байырлыг чыскаалды Алдыы, /стүү хүрээлерлиг, агып баткан Чадаанада Чөөн-Хемчик кожууннуң болгаш Чадаана хоорайның, ооё девискээринде сумуларныё чагыргаларының даргалары, чылгычылары, к=дээ ажыл-агый ишчилери ак, бора, сарыг, доруг аъттарлыг баштаптарга, уран чүүл, культура болгаш өске-даа адырының ажылдакчылары Чадаананың Үстүү хүрээзиниң чуруунуң хевирин туткаш, улуг шажынчы байырлалдарда самга ажыглаар дөрт бурган дүрзүлерин кедип алгаш шуужуп, сцена баарынга чыскаалыпканнар. Оларның аразында 2024 чылда Тываның Наадым чемпионнары Хайыракандан Экер Эртинеевич Монгуш, Теве-Хаядан малчын Уран Дадар-ооловна Иргит, Чыргакыдан Чечен-оол Чылбак-оолович Имит, 2025 чылда Тываның Наадым чемпионнары Теве-Хаядан Донгак Дактаё Досумович, Чадаана хоорайдан Чингиз Эрес-оолович Дулуш, Баян-Таладан Марин Май-оолович Куулар, Ада-чурт дайынынга Тиилелгениң 80 чылдааныныё тугунуң адаа-биле Тыва Республикада Ада-чурт камгалакчыларының өг-бүлелер комитединиң удуртукчузу Лада Олеговна Натпит, ТШО киржикчилериниң кадайлары Аяна Шоочаевна Донгак, Айна Николаевна Ооржак, Ая Радиковна Ензак, Солаңгы Хеймер-ооловна Ондар, маадырларның авалары бар. Бай-Тайга кожуунну Салчак Чиңгис Юрьевич, Аракчаа Роберт Адар-оолович баштап, байырлыг чыскаалга үнүп келирге, Бай-Тайга кожууннуң даңгыназы Айыраш Салчак, тажы Шойгу Күжүгет, мөгелер Болат Буянды, Күжүгет Шойгу, ча адыкчылары Айдың Куржап, Мерген Очур, көдээ ажыл-агыйның тергиинннери Андрей Канчыыр, Айлаңмаа Хертек, Илья Таргын байырлыг чыскаалга ыры-хөгжүмнүң үделгези-биле үнүп келгеннер. Барыын-Хемчик кожууннуң төлээлеринден чараш кыстарны, Ада-чурт дайынының үезинде маадырлар кылдыр кеттинген сапык идиктерлиг, сарыг-хүрең хөйлең-чүвүрлүг дайынчыларны, хөректеринде шаңналдарын азынган спортчуларны кожууннуң Баштыңы Артур Морозовович Ооржак, чагырыкчызы Аян Борисович Монгуш баштап үнген. Өвүр кожууннуң ажыл-ишчи чонун удуртукчу даргалары Анай-Хаак Ивановна Лопсан-Серен, Айдыс Алексеевич Куулар баштап чорааннар. Хүндүлүг хоочуннар Шыдыраа Дырышович Саая, Комбу Хевекович Монгуш, Маадыр Балчырович Сат, Тоорук Макал-ооловна Сат чыскаалда. Ыраккы Мөңгүн-Тайганы Мөёгүн-Тайга кожууннуң Баштыңы Орлан Козай, чагырга даргазы Эртине Успун баштапкан, Россияныё, Тываның туктарын киискидип, тус черниң кадыг-берге бойдузун, чонунуң езу-чаңчылдарын көргүскен көскү чараш лоозуң кыйгырыглар, чуруктарны холдарында туткан чыскаалга үнүп келдилер. Чоргааралдан сеткил-сагыш дойлур. Сүт-Хөлдүң төлээлери Тыва Республиканың Чаан мөгези кожуун Баштыңы Андрей Валерьевич Хертек, чагырга даргазы Орлан Александрович Монгуштуң башталгазы-биле үнүп келгеннер. Тыва Арат Республика, Тыва Автономнуг область, Тыва АССР, Тыва Республика үезинде-даа Сүт-Хөл кожууннуң ажыл-ишчи чону кожазында Чөөн-Хемчик районнуң чону-биле бир дөмей кожа-хелбээ амыдырап чурттап чоруур. Оларның аразындан ат-алдарлыг мурнакчылар, чогаалчылар, тоолчулар, спортчулар дугайында төөгүлүг барымдааларны илередир болза, чаңгыс солун арнынга сыёары чөгенчиг-ле, ол барымдаа - бүдүн төөгү… Чаа-Х=л кожуун 1887 чылда үндезилеттинип тургустунган. Тыва Арат Республиканың үндезилеттинип тургустунарынга Чаа-Хөлчүлерниң киирген үлүг-хуузу улуг. Тыва Арат Республиканың Төп Комитединиң доктаалы-биле 1941 чылда Чаа-Хөл (район) кожуунну тургузуп, үндезилээн. 1961 чылда Чаа-Хөл кожуунну Улуг-Хемге кадыпкан. 1991 чылдың декабрь 20-де, Тыва Республиканың Дээди Совединиң доктаалы-биле эде тургускан. Чурттакчылыг черлери Чаа-Хөл, Ак-Дуруг, Булуң-Терек болгаш Шаңчы. Чадаанага чазын республика чергелиг чаёчылчаан аът чарыжыныё хемчеглеринге авамныё =гбелери — Улуг Түлүштер, Хуурактар, Шөмбүлдер, Кеденнер болгаш өске-даа төрел-бөлүктерниё салгалдары – аныяк чылгычылар аът чарыштарынга тергиин аъттарын киириштирип турарлар. Улуг-Хем кожууннуң Баштыёы Артыш Мөёгүн-оолович Кара-Сал, чагырга даргазы Эрес Лопсанчапович Мандан-оол Бора-Булакка чыскаалды баштапкан. Оларның аразында Тыва Республиканыё Чаан мөгези, республика Наадымнарының үш дакпыр тиилекчизи Айдың Сергеевич Монгуш, Тыва Республиканың Начын мөгези, аныяк мөгелер аразынга Наадымның ийи дакпыр тиилекчизи Бады-Маадыр Кудажыевич Самдан, Улуг-Хемден ча адыгжылары Моол күрүнениң спорт мастери, «Шагаа мергени» Олег Май-оолович Чанчып, «Тергиин багжы» аттың эдилекчизи Андрей Хураган-оолович Серин, Тыва Республиканың 2025 чылда малчыннар Наадымының тиилекчилери Шеңне Шолбановна Даржай, Чинчи Сергеевна Монгуш, Россияның улустуң ыры-хөгжүм болгаш танцы- самның «Улуг-Хем» коллективи - удуртукчузу Буян Юрьевич Хертек, Алдын-Белек Очур-оолович Норбунуң удуртканы «Дембилдей» ыры-хөгжүм бөлүү база, национал тыва идик-хеп көргүүзүүнүң Андрей Михайлович Неверицкийниё удурткан «Он-Кум» бөлүүнүң кежигүннери киришкеннер. Чеди-Хөл кожууннуң чыскаалын чагырга даргазы Адыгжы Валерьевич Араптан удуртуп эрттирген. Кожууннуң төвү - метталургтарның сууру Хову-Аксы, а Сайлыг, Ак-Тал, Хөлчүк, Чал-Кежиг, Элегес сумуларының чараш оолдар, кыстары, мурнакчылары, хоочуннары чыскаалды каастап, төрээн кожуунун байырлалдың бүгү киржикчилеринге таныштырганнар.

Новости администрации муниципального образования

Октябрь 17-де Чөөн-Хемчик кожууннуң Элдиг-Хем сумузунга сумулар аразынга «Кунчуушкулар–2025» деп мөөрей болуп эрткен.
20.10.2025 Администрация Дзун-Хемчикского кожууна

Октябрь 17-де Чөөн-Хемчик кожууннуң Элдиг-Хем сумузунга сумулар аразынга «Кунчуушкулар–2025» деп мөөрей болуп эрткен. Чөөн-Хемчик кожууннуң чагырга даргазының социал политика талазы-биле оралакчызы Джамиля Джоновна Монгуш киржикчилерге болгаш аалчыларга байыр чедириишкинниң чылыг-чымчак сөстерин илереткен. «Кунчуушкулар–2025» мөөрейге Элдиг-Хем, Шеми, Чыраа-Бажы, Чыргакы, Бажын-Алаак, Баян-Тала,Хайыракан, Ийме, Теве-Хая сумуларындан ниитизи-биле 19 кунчуушку киржип келген. Мөөрей солун болгаш бедик деңнелге эрткен. Киржикчилерниң чогаадыкчы чоруу чонну кайгаткан. Моорейнин эртирикчизи  Кара-Сал Таймира Танововна. Дээди шаңналга Шемиден кунчуу Куулар Лориса Куруянчаповна, келин Куулар Олча Валентиновна төлептиг болганнар. I – ги черни Элдиг-Хем сумузундан кунчуушкулар Ооржак Азияна Бадыевна биле  Куулар Айда-Сай Мергеновна алганнар. II-ги черни Чыргакы сумузундан кунчуу Куулар Сырга Норбуевна, келин Куулар Суйзана Сайдашовна келин Куулар Айыран Шолбановна алганнар. III-кү черни Бажың-Алаак сумузу, кунчуу Монгуш Аяна Деспил-ооловна, келин Дамба Аяна Санчатовна алган. «Эң-не талантылыг кунчуушкулар» -  Чыраа-Бажы сумузу, кунчуу Сонам Уран Бопай-ооловна, келин Ооржак Солангы Радамировна «Эң-не угаанныг кунчуушкулар» - Баян-Тала сумузу, кунчуу Куулар Нина Ховалыговна, келин Намзырай Светлана Семеновна «Эң-не тергиин тыва хептиг кунчуушкулар»  - Хайыракан сумузу, кунчууКужугет Любовь Дакар-ооловна, келин Монгуш Аяна Арсеновна «Эң-не сагынгыр тывынгыр  кунчуушкулар»  - Теве-Хая сумузу, кунчуу ОндарОюмаа Эртине-Комбуевна, келин Ховалыг Олча Алдын-ооловна «Эң-не холу чемзиг кунчуушкулар»  - Ийме сумузу, кунчуу Монгуш Надежда Стадиновна, келин Хертек Чойгана Шышкан-ооловна   Элдиг-Хем сумузунуң Адалар чөвүлели мөөрейниң киржикчилеринге болгаш келген аалчыларга роза чечектерни сунган.

19 октября в Кызыле прошла отчетно-выборная конференция Союза журналистов Тувы, объединившая представителей СМИ республики, опытных журналистов, начинающих репортеров, редакторов и фотографов.
20.10.2025 Администрация Дзун-Хемчикского кожууна

19 октября в Кызыле прошла отчетно-выборная конференция Союза журналистов Тувы, объединившая представителей СМИ республики, опытных журналистов, начинающих репортеров, редакторов и фотографов. В фокусе внимания были отчет о деятельности за последние пять лет, обсуждение актуальных задач Союза и выборы руководства. От нашего кожууна в конференции участвовали Вячеслав Николаевич Монгуш и Доржу Дамба-Доржуевич. По итогам голосования новым председателем Союза журналистов Тувы был избран Константин Куцевалов, заместитель начальника Службы информации ГТРК «Тыва». Карина Монгуш, заслуженный журналист РТ, вновь возглавила правление Союза. В его состав вошли заслуженные журналисты РТ Э.С. Лифанова, В. А. Кузнецов; заслуженный работник культуры РТ О.Д. Дамба-Хуурак; редактор радио «Звезда» Эрес Монгуш; директор филиала Национального музея РТ в г.Чадаана Доржу Монгуш; журналисты из ГТРК «Тыва» Виктория Ооржак и Алдынай Монгуш. Председателем ревизионной комиссии остался Иван Макаров, а Тамара Кабимульдинова, заслуженный работник РТ, была избрана председателем большого жюри.

«Ленинчи орук» солундан «Шын» солунга ажылдай бердим
20.10.2025 Администрация Дзун-Хемчикского кожууна

«Ленинчи орук» солундан «Шын» солунга ажылдай бердим 2025 чылдың сентябрь 4-те, Кызылда Улусчу чогаадылга бажыңынга Тыва Республиканың ниитилел-политиктиг «Шын» солунунуң 100 чылдаанынга тураскааткан байырлыг хуралга кириштим. 1984 чылдың декабрь 17- ден 1988 чылдың сентябрь 16-га чедир Чөөн-Хемчик, Өвүр, Сүт-Хөл кожууннарның «Ленинчи орук» солунунга корреспондент кылдыр Чөөн-Хемчик районнуң комсомол комитединиң (бирги секретарь Николай Калчан-оолович Сат, оралакчызы Вячеслав Бавууевич Яндай-оол, инструкторлар Алдын Дилгижекович Монгуш, Михаил Кавыш-оолович Куулар) чоруткан комсомолчу бижии-биле (путевка) ажылдадым. «Ленинчи орук» солуннуң кол редактору Биче-оол Арбас-Сатович Донгактың өрээлинге киреримге, хүлээп алгаш, улаштыр харыысалгалыг секретарь Василий Кечилович Очур-оолга, көдээ ажыл-агый килдизиниң эргелекчизи Монгуш Дойнаевич Севенге, партия килдизиниң эргелекчизи, чогаалчы Монгуш Борбак-оолович Көжелдей, чагаа килдизинде Зинаида Максимовна Куулар-биле таныштырып каан. Пионерлер бажыңынга Олег Александрович Шүңнейниң удуртуп, башкылап турган «Аныяк корреспондент» бөлгүмге тыва дыл чогаал башкызы Луиза Балчыевна Дамбарның арга-сүмези-биле эштерлиг барып турган болгаш аттарын адааным чогаадыкчы ажылдакчыларны редакция, типографияның бажыңынга экскурсиялап чораан болгаш таныыр, билир мен. Улуг улусту аажок хүндүлээр, чугаа-домаан кичээнгейлиг дыңнаар, берген даалгазын үезинде күүседир боор чүве. Редакциядан баштайгы акша-көпеек ажылдап ап, 6 рубль 28 көпеек гонорар алганымны сактып, номчукчуларга дыңнадыры чугула. Хайыракан сес чыл школазының алдыгы классчызы «Аныяк корреспондент» бөлгүмнүң киржикчизи «Ленинчи орук» солунга СЭКП-ниң ХХII съездизи аттыг совхозтуң «Дөргүн» сүт-бараан фермазының мурнакчы саанчыларының дугайында материалды сомалап алгаш келиримге, Монгуш Дойнаевич эдип, эдип, хынаан соонда солунга үнүп келген. Бир неделя эрткен бе, эртпээн бе, почта дамчыштыр акша алыр диген саазын чедип келген. – Аваңның азы ачаңның паспортун ап алгаш, почтага чедип келир сен! – деп, бажыңга солуннар, журналдар эккелген почтальон угбай мындыг. Почта эргелекчизи Валентина Калчан-Сүрүңовна Монгуш бир-ле дугаар гонорар акшамны санап бергеш, саазынны бодунга арттырып алган. Солуннарга медээлер, материалдар чырыдар сонуургал, күзелимни Луиза Балчыевнаның «Ленинчи орук» солунга Чечекмаа Сотпаевна Монгуштуң дугайында бижээн материалы оттурган. Авам, ачам «Шын», «Тываның аныяктары», «Пионерская правда» солуннарны, «Крокодил», «Крестьянка», «Работница», «Мурзилка», «Веселые картинки» журналдарны бажыңга чагыдып алыр турганнар. Ынчангаш-ла амдыгаа дээр чаа солуннар, делегей харылзааларының дугайында медээлер болгаш өске-даа чаа болуушкуннар дугайында номчувазымга, ол үеде политинформация дыңнавазымза, сагыш-сеткилим «аарып» туруп бээр. Севээн Монгуш Дойнаевич «Ленинчи орук» солунга сонуургалым аайы-биле барып эгелээнимде, ажылдай-даа бергенимде, көдээ ажыл-агый килдизиниң эргелекчизи болгаш дорт удуртур дарга, дагдыныкчым болган. «Ленинчи орук» солуннуё харыысалгалыг секретары Василий Кечилович Очур-оол-биле чаңгыс өрээлге ажылдап органнар. Хоочун журналистер кайызы-даа «Ленинчи орук» солуннуң кол редакторлары албан хүлээлгелиг болгаш мээң чогаадыкчы ажыл-чорудулгамның дорт айтыкчылары болганнар. «Ленинчи орук» солун тургустунгаш, бо хүннерге чедир «Чаа орук» солун апаргыжеге чедир кол редакторлар кылдыр ажылдап турганнарга Монгуш Ыдыраанович Идам-Сүрүң, Куулар Тамба-Сүрүң (Александр) Чаш-оолович, Күжүгет Серээевич Шойгу, Монгуш Көкеевич Бири-Санаа, Монгуш Дойнаевич Севен, Василий Кечилович Очур-оол, Биин-оол Монгушович Седен-Хуурак, Борис Очурович Күжүгет, Биче-оол Арбас-Сатович Донгак, Калдар-оол Комбуевич Куулар, Каадыр-оол Эрес-оолович Тувак оларны хамаарыштырар. Бо одуругларның автору бодум Чадаанага Пионерлер бажыңынга «Аныяк коррекспондент» бөлгүмден эгелээш, тускай мергежил чедип ап, 1984 чылдан бээр көдээ ажыл-агый килдизиниң корреспондентизи кылдыр ажылдааш, «Шын», «Тыва Республика», «Эне сөзү» катап-ла 2000 чылдардан бээр «Чаа орук» солунга корреспондентиден харысаалгалыг секретарь, кол редакторнуң оралакчызы кылдыр ажылдааш, 2012 чылдан амдыгаа чедир кол редактор кылдыр чааскаан ажылдап чор мен. Уфаның полиграфия училищезинге 1987-1987 чылдарда өөренип, фотокорреспондент мергежилди чедип алгаш, кезек када «Ленинчи орук» солунга ажылдап турумда, «Шын» солунга ажылдаар күзел тыптып келген. 1988 чылдың август төнчүзүнде «Шын» солуннуң кол редактору Валерий Севилбааевич Шаравииниң өрээлинге кирип, ажылдаар күзелимни илеретттим. Валерий Севилбаевич бир кижини телефон дамчыштыр өрээлинче чалапкан. Ам болза, Хөндергей чурттуг, оралакчы редактор Сат Күстүгүр Күдерекович болган. Таныштырылга соонда информация болгаш спорт килдизинге корреспондент болуп ажылдаарымны билип алдым. Күстүгүр Күдерекович мени эдертип алгаш, Монгуш Очуровичиниң узун коридорнуё ужунда өрээлинге эккелген. «Шын» солуннуң медээлер болгаш спорт килдизиниң корреспондентизи болдум. Эргелекчи-дагдыныкчым Монгуш Очурович Өлзей-оол Москваның күрүне университединиң доозукчузу, бот-негелделиг, харысаалгалыг профессионал журналист. Медээлер болгаш спорт килдизиниң корреспондентизи - Кызылга, өске-даа черлерге дыштаныр хүннерде болур хемчеглерден чыда калбас, ооң дугайында материалдарны республиканың номчукчуларынга албан чедирер ужурлуг. Ынчангаш аргалыг-ла болза, кандыг-даа болуушкундан чыдып калбазын, озалдавазын оралдажыр турдум. Ол үеде амгы үеде дег таксилер чок, хуу машиналар хөй эвес, а районнар аразынга Кызылдың пассажирлер АТБ-зиниң автобустарынга аргыжар. Дүрген чорук херек аайы-биле таныыр кижилерниң машиназынга олуруптар таварылгалар ында-хаая, а редакцияның машиназы-биле чоруурда, сургакчылаар бөлүк-биле дугурушкаш, куш даң бажында чоруур ужурга таваржыр. Ынчаар-ла Тываның булуң болганынга журналист ажыл-агыйым аайы-биле чедип чорааным уттундурбас болуушкуннар, таварылгалар хөй. «Шын» солуннуң редакциязынга ажылдааш, дыка хөй журналистерни, чогаалчыларны, чогаадыкчы ажылдакчыларны магадап, оларның ажылдаарын магадап ханмас мен. Кол редакторнуң оралакчылары Күстүгүр Күдерекович Сат, Александр Сотпаевич Дембирел, Даңгыт Чыдым Иргитович, харысаалгалыг секретарьлар Алексей Хунаевич Аир, Маадыр-оол Калчанович Калчан, очулдурукчулар Ондар Доржу Былдый-оолович, Сандро Давааевич Маады, Мижит-оол Мыңмырович Саая, Монгуш Чысыңмаевич Топча, килдис эргелекчилери Хертек Седен Кудурукпаевич, Монгуш Өлзей-оол Очурович, Хертек Таан-оол Попанашович, Вера Ооржаковна Куулар, Артык Хөм-Оттуковна Ховалыг, корреспондентилер Надежда Санчыдаровна Эргеп, машинакчылар, корректорлар, чогаалчылар, шүлүкчүлер, композиторлар дээш өске-даа мергежилдиң кижилери-биле таныжып, чогаадыкчы ажылын ханы билип, парлалгага чырыдып чораанымга чоргаарланыр мен. «Шын» солуннуң редакциязынга ажылдап тургаш, ийи удаа Мөңгүн-Тайга-биле Куңгуртугга сургакчылап чедер дээн күзелим боттанмаан. «Чаа орук» солунга ажылдап тургаш, 2014 чылда күрүнениң «Тыва» телерадиокомпаниязының хоочун корреспондентизи Владимир Ооржак, инженер Каң-Чүрек Монгуш-биле кады чораан мен. Ийи дугаар таварылгада, Чөөн-Хемчик кожууннуң чагыргазының, көдээ ажыл-агый эргелелиниң ажылдакчылары-биле «Аныяк өг-бүлеге - хой» программа езугаар Саадак арттка бир аалдан 200 хой ап алыр дээш чораанывыс болур. Тываның бир онзагай булуңу Куңгуртугга баар күзел – ам-даа күштүг хевээр ийин. Республикада кол парлалга чепсээ үндезилеттинип тургустунгаш 100 чыл болган «Шын» солунунуң коллективинде чогаадыкчы аныяктар ажылдап турар. Хоочун журналистерге күрүне шаңналдары, аңгы-аңгы яамы, албан-черлериниң шаңналдарын тывыскан. Оларга ужуражып, чугаалажыры дээди шаңнал, өөрүшкү. Мээң хензиг киириштирген үлүүмнү үнелээни, «Шын» солуннуң 100 чылдаанында медальды байырлыг байдалга тывысканы дээш өөрүп четтиргенимни илереттим. Редакциянын архивинден болгаш интернет четкизинден чуруктарны хоолгалаан. ЧУРУКТАРДА: Күжүгет Серээевич Шойгу; Тувак Каадыр-оол Эрес-оолович; Анисья Монгуш, Кира Толеевна, Севен Монгуш, Көжелдей Монгуш; Дадар-оол Аяакаевич Монгуш, Зинаида Максисмовна Куулар, Роза Пирлей, Галина Монгуш, Людимала Ондар , Монгуш Эртине Сайын- Белекович, Монгуш Очурович Өлзей-оол, Каадыр-оол Эрес-олович Тувак, Ховалыг Виктор Карам-оолович, Куулар Шаңгыр-оол Маспыкович, Хаяң-оол Константин Ензакович, Ондар Аракчаа Чүлдүмович

Takzdorovo.ru — официальный портал Минздрава России. Здесь вы найдете актуальную информацию и полезные советы о том, как поддерживать свое здоровье и вести активный образ жизни.
20.10.2025 Администрация Дзун-Хемчикского кожууна

Takzdorovo.ru — официальный портал Минздрава России. Здесь вы найдете актуальную информацию и полезные советы о том, как поддерживать свое здоровье и вести активный образ жизни. Все материалы созданы в сотрудничестве с ведущими специалистами российского здравоохранения и содержат исключительно достоверную информацию, подтвержденную современными исследованиями. С нашими сервисами достижение цели будет простым, понятным и, конечно, интересным! Цель портала — вдохновить вас и помочь искренне полюбить здоровый образ жизни, достичь физического и психологического благополучия. Мы надеемся, что наш сайт станет для вас надежным источником информации и хорошей базой знаний для формирования здоровой, долгой и счастливой жизни.

Новости Хурала представителей

Минлесхоз Тувы приглашает жителей республики присоединиться к Всероссийской экологический акции «БумБатл»
07.10.2025 Хурал представителей Дзун-Хемчикского кожууна

Минлесхоз Тувы приглашает жителей республики присоединиться к Всероссийской экологический акции «БумБатл» С 1 сентября по 30 ноября 2025 года в Российской Федерации проводится масштабная экологическая акция «БумБатл», направленная на поддержку национального проекта «Экологическое благополучие», инициированного Президентом Российской Федерации Владимиром Путиным. Акция направлена на воспитание у населения, в первую очередь у молодых людей, ответственного подхода к защите природы и рациональному использованию природных ресурсов. «БумБатл» даёт шанс каждому активно включиться в сохранение природных ресурсов, собирая бумагу для ее дальнейшей переработки. Это помогает воспитывать экологическое сознание и рационально использовать вторсырье. Основным исполнителем и координатором проекта «БумБатл» в Туве выступает Министерство лесного хозяйства и природопользования Республики Тыва. Прием и сбор макулатуры будет осуществляться индивидуальным предпринимателем Куулар Начын Суге-Маадыровичем по адресу: город Кызыл, улица Энергетиков, дом 4. График работы пункта приема: с понедельника по субботу с 9:00 до 19:00. Контактный телефон: 8-906-999-55-88. К участию в акции приглашаются органы государственной власти, местного самоуправления, общественные организации, образовательные учреждения, дошкольные образовательные организации, а также все заинтересованные лица.

Кроме поражения туберкулезом, рентген позволяет определить и другие явные и скрытые патологии:
07.10.2025 Хурал представителей Дзун-Хемчикского кожууна

Кроме поражения туберкулезом, рентген позволяет определить и другие явные и скрытые патологии: - врожденные аномалии строения грудной клетки; - особенности строения легких; - пневмонию; - онкологические заболевания; - саркоидоз — воспалительный процесс, связанный с образованием гранулем в тканях; - поражения дыхательной системы, связанные с профессиональной деятельностью; - патологии плеврального, реберного, диафрагмального, ключичного отдела; - заболевания сердечной мышцы. Рентген — доступная, простая и быстрая процедура, которая позволяет на ранних стадиях обнаружить патологию, а также осуществлять контроль за проводимым лечением. Рентген грудной клетки позволяет определить характер болезни и стадию ее развития. При помощи такого диагностического метода можно определить наличие профессиональных заболеваний, различного рода опухолей, туберкулеза, пневмонии. Использоваться рентгенография может для определения заболеваний позвоночника и лимфоузлов. При помощи рентгена могут быть выявлены различные сердечные пороки, болезни перикарда. Каждый человек должен обязательно один раз в год пройти флюорографическое обследование. Флюорографическое обследование является самым эффективным методом раннего выявления туберкулеза и своевременного начала лечения на ранней стадии. По информации Противотуберкулезного диспансера Фото Шедеврум

С начала года зарегистрировано 426 преступлений, причинён ущерб на сумму более 80 млн рублей.
07.10.2025 Хурал представителей Дзун-Хемчикского кожууна

С начала года зарегистрировано 426 преступлений, причинён ущерб на сумму более 80 млн рублей. Наиболее распространённые схемы: —звонки от лиц, представляющихся сотрудниками банков, Центробанка или правоохранительных органов, сообщающих о «мошеннических действиях» с вашими счетами; —предложения заработка на инвестициях; —мошенничество при покупке и продаже товаров в соцсетях и на сайтах объявлений; —бронирование попутного транспорта; —«акции» от имени банков; —просьбы перевести деньги от имени знакомых через мессенджеры; —установка программ для удалённого доступа к телефону. Помните: если у вас запрашивают реквизиты карты, коды из SMS или предлагают быстрый заработок — это мошенники! Призываем граждан быть бдительными. Никогда не сообщайте посторонним ваши личные и банковские данные.

"Прими участие в Первом Всероссийском "Аграрном диктанте" для себя, для знания агропромышленных вопросов, это очень важный проект для всех, для жизни, ведь знания о почве и мелиорации, растениеводстве и животноводстве, земледелии, ветеринарии, рыбном хозя
06.10.2025 Хурал представителей Дзун-Хемчикского кожууна