Организации

Справочник кожууна

  • A
  • B
Здравоохранение

Организации

Наименование организации больница
Наименование организации больница
Наименование организации больница
Наименование организации больница

  • Извещения, объявления, информация
  • Документы
  • План работы
  • AU
  • MO

  • Извещения, объявления, информация
  • Документы
  • План работы
  • AU
  • MO
Дзун-Хемчикский

Руководство



Депутаты


Календарь

15 октября

Международный день Белой трости

— это не праздник, это своеобразный знак беды, напоминающий обществу о существовании рядом людей с ограниченными физическими возможностями, о помощи и о солидарности

Безопасность дорожного движения в Августе

3

Дорожно-транспортных происшествий

0

Нарушения требований к состоянию и обустройству улиц и дорог

2

Дорожно-транспортные происшествия в темное время суток

Фамилия Имя Отчество
Ветеран труда
Фамилия Имя Отчество
Заслуженный работник образования
Фамилия Имя Отчество
Заслуженный работник сельского хозяйства
Фамилия Имя Отчество
Чемпион Наадыма-2024
Фамилия Имя Отчество
Чемпион Наадыма кожууна по борьбе Хуреш

image
Фамилия Имя Отчество

Должность, организация

image
Фамилия Имя Отчество

Должность, организация

image
Фамилия Имя Отчество

Должность, организация

image
Фамилия Имя Отчество

Должность, организация

image
Наименование должности

Организация. Зарплата. Условия труда

image
Наименование должности

Организация. Зарплата. Условия труда

image
Наименование должности

Организация. Зарплата. Условия труда

image
Наименование должности

Организация. Зарплата. Условия труда

ДАА КОЖУУН, ЧӨӨН-ХЕМЧИКТИҢ БАЙЫРЛЫГ

ДАА КОЖУУН, ЧӨӨН-ХЕМЧИКТИҢ БАЙЫРЛЫГ


ДАА КОЖУУН, ЧӨӨН-ХЕМЧИКТИҢ БАЙЫРЛЫГ ХЕМЧЕГЛЕРИНДЕН РЕПОРТАЖ БУРУНГУ ДАА, АМГЫ ТЫВА РЕСПУБЛИКАНЫҢ ЧӨӨН-ХЕМЧИК КОЖУУННУҢ 260 ЧЫЛДААНЫ Үшкү чүүл ЧУРУКТАР ДЕЛГЕЛГЕЗИ – ТӨӨГҮНҮҢ КӨРҮНЧҮҮ Тыва Республиканың Национал архивиниё чуруктар фондузундан кожуунувустуң улуг байырлалынга тураскааткан төөгүлүг чуруктарны ажылдакчыларындан баш бурунгаар дилээримге, чайгы Үе болгаш ээлчеглиг шөлээде болганындан дараазында бир хүннү дугуржуп алдывыс. Ак, кара өңнүг чуруктарны фондудан шилип алырымга, оларны чөпшээреп, чүгле делгегелгеге ажыглаарын чөпшээрээннер. Колдуунда Тыва Республиканың Национал архивиниң чуруктар фондузундан Чадаананың Алдыы, Үстүү хүрээзиниң чуруктары, 1928 чылда Тываның ламаларының съездизиниң киржикчилериниң чуруктары, =гбе башкывыс Чамзы-Камбы, лама башкылар, күрүне удуртукчуларының ажыл-ижин көргүскен чуруктар, Совет үеде Социалистиг Күш- ажылдың маадырлары, репрессия чылдарының үези, Чадаана хоорайның ажыл-амыдыралындан мооң мурнунда чонга, көрүкчүлерге көргүзүп көрбээн чуруктарны делгээр сорулгалыг турдум. Ол ышкаш амгы үеде Чадаананың Алдыы, /стүү хүрээлеринге, Тывага кээп чораан делегей чергелиг лама башкыларның шажын езулалдарынга киришкен Тацак Джецзун-Ринпоче, Сергей К\жүгетович Шойгунуң, чонувустуң Чадаананың /стүү Хүрээзин чоннуң тудуу кылдыр чарлапкан үезинден бээр тырттырган чуруктарын улуг хемчээлге баш бурунгаар кылдырткаш хооладып белеткеп алган турган мен. Тываның Национал музейиниң Чадаанада М. Буян-Бадыргының адын эдилээн салбырның ажылдакчылары чуруктар азар тускай дериглерни ажыглаар кылдыр бараалгаткан. Чөөн-Хемчиктиң төп библиотека системазының ажылдакчылары методист Айлана Караевна Монгуш, чон-биле ажылдаар килдис эргелекчизи Шораана Николаевна Куулар, хандырылга килдизиниң эргелекчизи Монгуш Элла Угуй-ооловна, четчелээшкин килдизиниң эргелекчизи Алла Александровна Ооржак, Тимофей Бүрбүевич Чүлдүм, Доржу Аясович Монгуш Даа кожууннуң 260 чылдаанынга чуруктарны парлажып, делгелгени каастаарынга улуг дузаны көргүскеннер. МЕРГЕН-ХЕРЕЛ МОНГУШ АТТЫГ КУЛЬТУРА БАЖЫЁЫНГА Чөөн-Хемчиктиң төвү, Чадаанада М. Мерген-Херел аттыг т=п культура бажыёынга Тыва Республиканың күрүне шаңналдарын тыпсыр байырлыг хурал болган. Тыва Республиканың Баштыңының өөрүп четтириишкининиё илередиглерин «Хөй чылдар дургузунда ак сеткилдиг ажылы дээш» Чөөн-Хемчиктиң саң-хөө эргелелиниң бюджет учеду болгаш отчет талазы-биле килдизиниң консультантызы Раиса Владимировна Кенденге, Чадаананың №4 Вера Чүлдүмовна Байлак аттыг ниити билиг школазының директорунуң оралакчызы Көвеймаа Кошкар-ооловна Монгушка, Чыргакы ортумак школазының тыва дыл болгаш чогаал башкызы Сайлык Бюрбюевна Ооржакка тывыскан. Тыва Республиканың Баштыңының Хүндүлел бижиктери-биле Чөөн-Хемчик кожууннуң саң-хөө эргелелиниң бюджет политиказы болгаш бюджеттер аразының харылзааларының килдис начальниги Долаана Валерьевна Кара-Салды, муниципалдыг албанныё хоочуну Чайна Эрес-ооловна Ооржакты «/ре т\ңнелдиг болгаш ак-сеткилдиг ажылы дээш», Чадаана хоорай чагыргазының техниктиг ажылдакчызы Аиша Кара-Белековна Кара-Монгушту, «Өөредилге адырынга ак сеткилдиг болгаш үре-түңнелдиг ажылы дээш» Бажың-Алаакта Чылгычы Чимит-Доржуевич Ондар аттыг школаның директорунуң оралакчызы Эрик Кадыг-оолович Ооржакты, Чадаананың № 1 ортумак школазының төрээн дыл болгаш чогаал башкызы Урана Серен-ооловна Кууларны, Теве-Хая ортумак школазының химия эртеминиң башкызы Ляна Өлзей-ооловна Чүлдүмнү шаңнаан. Өвүр кожуунда Хандагайты ортумак школазының төөгү болгаш ниитилел эртемнериниң башкызы Александра Кызыл-ооловна Монгуш-биле ук школада орус дыл болгаш чогаал башкызы Долаана Анатольевна Монгушка, Барыын-Хемчиктиң Кызыл-Мажалыкта «Чечек» уруглар садының кижизидикчи башкызы Долана Доржуевна Монгушка, Шекпээр ортумак школазының тыва дыл чогаал башкызы Долаана Владимировна Кюжюгетке, Бай-Тайгада Шуй ортумак школазының тыва дыл чогаал башкызы Айлаңмаа Очуровна Хертекке Тыва Республиканың Баштыңының хүндүлел бижиктерин тывыскан. «Тыва Республиканың алдарлыг аът ажаакчызы» хүндүлүг аттарны Чөөн-Хемчиктиң Баян-Талада хуу дузалал ажыл-агыйының удуртукчузу Сакта Биченекович Монгушка, Хөндергейде хуу дузалал ажыл-агыйыныё удуртукчузу Василий Делгер-оолович Ондарга тывыскан. Хөй чылдарда көдээ ажыл-агый адырынга үре-түңнелдиг ажылы дээш « Тыва Республиканың көдээ ажыл-агыйының алдарлыг ажылдакчызы” атты Чадаанада хуузунда дузалал ажыл-агыйыныё удуртукчузу Роман Михавйлович Монгушка тывыскан. «Тыва Республиканың алдарлыг тренери» бедик атты аныяк өскенниң кижизидилгези, күш-дамыр сайзыралы болгаш белеткелинге киирген үлүү дээш” Чадаанада Монгуш Чечен-оол Алексеевич аттыг олимпийжи курлавырлар школазының тренер башкызы Аяс Кууларович Делгер-оолга тывыскан. Тыва Республиканың социал-экономиктиг сайзыралынга үлүү болгаш хөй чылдарда үре-түңнелдиг ажылы дээш «Шалыпчы күш-ажыл» деп медаль-биле муниципалдыг албанның хоочуну Сүрүң-оол Түлүшович Чүлдүм шаңнаткан. Байырлыг хуралга Чөөн-Хемчик кожуундан үнген уран чүүлдүң тергииннери, амгы үеде уран чүүл адырында ажылдап турар ажылдакчылар киржип, хөгжүмнүг байырны чедиргеннер. Төөгүлүг байырлалдың ажыдыышкыны хурал шаңнал кезээ болурунуң чиге мурнунда көскү күрүне болгаш хөй-ниити ажылдакчызы, Чөөн-Хемчик кожууннуң болгаш Шеминиң хүндүлүг хамаатызы, экономика эртемнериниң кандидады Хонук-оол Доржуевич Монгуш Монгуш Мерген-Херел аттыг культура бажыңынга «Төөгүлүг Даа кожуун» деп илеткелди меңээ берген. Ооё демдеглеп турарындан алырга, Тываның төөгүзүнде чугула кол черни ээлеп , аңгылаттынмас кезээ болуп чоруур Даа, Ч==н-Хемчик кожууннуё девискээринге болгулаан төөгүлүг болуушкуннар, өскерлиишкиннер, ооң удуртукчуларының чурттакчы чонунуң хүлээп ап чораан шиитпирлери Тываның хөгжүлдезинге улуг салдарлыг болган. «Тываның, ооң иштинде Даа кожууннуң бурунгу төөгүзү-биле холбаалыг болуушкуннарны амыр-тайбыё деп болбас.Ынчан белен эвес., ылаңгыя бөдүүн көшкн чонга аар-берге дүшкүүрлүг үелер турган» Манчы Кыдат эжен хаанның империязы тергиидеп, Кыдаттың девискээрин эжелеп алгаш барык ийи чүс чылдың дургузунда эжелекчи политиказын күштелдирип, бүгү Төп Азияны бодунуң адаанче чыыра тыртып эгелээн турган. Ооё түңнелинде тыва аймактар манчы хаанныё холунга кирип, мурнуу Алтайда, соңгу-барыын Моолда, Кузнецкиде, Минусинск оргулаажында, Байкал, Көпсе-Хөл кавызында девискээрлерден кыстырып, чамдык т=рел аймактар харылзаазы үстүп, чамдыызы Саян-биле Таңды аразынга мөөңнеттинип чурттай берген» 1755-1756 чылдарда манчжур шериглер Джунгарияны чылча шаап узуткааннар. Джунгария күрүнезин чылча шаап турар душта, чамдык тывалар орус Алтайынче дезе бергеш, Россияга олчаан артып калганнар. Джунгарияны узуткаанының түңнелинде Манчы хаанның тергииделиниң адаанга кирген тывалар удаваанда тура халааннар. Олар Хотагайтының нояны Ценгужаптың азы Шыдарбанның демиселин идекпейлиг деткип, манчы аг-шериг-биле чидиг демиселди ачыр-дачыр чорудуп, адак соонда күш четпейн бастырганнар. Бо болгаш өске-даа барымдааларны «Чаа орук» солуннуң мурнуку үндүрүлгелеринге, «Тываның төөгүзүнүң» бирги үндүрүлгезинге болгаш Тываның гуманитарлыг болгаш социал-экономиктиг тускай шинчилелдер институду, Чөөн-Хемчик кожуун чагыргазының 2015 чылда «Төөгүге даянмышаан-келир үеже» деп, Бээзи кожууннуң 260 болгаш Хемчик кожууннуё 250 чыл оюнга тураскааткан эртем практиктиг конференцияларныё материалдарын чырыткан номга киирген. Байырлалдың ийиги хүнүнде Чадаана хоорайның Тиилелге, Россияның Маадыры С.Шойгу аттыг кудумчу, тыва танкист Х. Чүргүй-оол аттыг кудумчу болгаш төп Ленин кудумчузундан Чадаана стадионунга чедир байырлыг чыскаалга шуушкан чоннуң дизии үзүктел чок болган. Уран чүүл ажылдакчылары Чадаана стадионунга ыры, танцы-самдан аңгыда Даа кожуунну аңгы-аңгы чылдарда чагырган нояннарның овур-хевирин диргизип, Бора-Булак ховузунуң аксынга-даа д\\н болган театржыткан көргүзүгнү бараалгаткан. Тыва Республиканыё Чазак Даргазының оралакчызы Уран-оол Алдын-оолович Ондар, Чөөн-Хемчик кожууннуң Баштыңы Инна Байыр-ооловна Монгуш, чагырга даргазы Айдыс Дарый-оолович Куулар Даа кожууннуё ажыл-ишчи чонунга шаңналдарны тывысканнар. Орайтап караңгылааже спортчу хемчеглерниң тиилекчилерин илередип, чонга чарлап, тыва хүрешке маргылдааны эрттиргеннер. АЪТ ЧАРЫЖЫ Даа кожууннуң 260 чылдаан байырлалынга тураскааткан аныяк чоруктуг аъттар аразынга Чөөн-Хемчикте Иймеден Арсен Ондарның Доруг аъды эрткен. Ийи дугаарында С\т-Хөлден Тываның билдингир м=гелериниё бирээзи Эрес Кара-Салдың Лидер-Шарм шолалыг малы, \ш дугаарында Андрей Хертектиё Арк-Шарм шолалыг аъды келген. Дөрткү, бешки шаңналдыг черлерни Сүт-Хөлден Шораан Ондарның кара аъды-биле Улуг-Хемниң Иштии-Хемден Леонид Кызыл-оолдуң доруг аъды ээлеп, төнүшке сүрүштүр маңнап келгеннер. Аныяк чүгүрүктерниң чарыжының түңнели мындыг: Улуг-Хемниң Торгалыгдан Эртине Байырның Калчан-Шилгизи эртип каан, ийиги, үшкү черге Чөөн-Хемчиктиң төлээзи Айдыс Саттың Шилгизи, Бии-Хемден Болат Аракчааның Хүреңи халып келирге, Тес-Хемден Сүбедей Дижитмааның болгаш Улуг-Хемден Кыргыс Экерниң аъттары төнүшке киир маңнажып кээп, ээлеринге шаңналдарны чаалап берген. Улуг чоруктуг аъттар чарыжынга Чөөн-Хемчиктиң Калдар аъды эрткен. Ооң ээзи Дайза Монгуш, ийиги черни Кызыл кожуундан Радомир Иргиттиң Галоген деп малы ээлээн, аңаа сүрүштүр ол-ла кожуундан Калчан-Шилги мал маңнап кирип келген, ооң ээзи Аяс Хомушку, дөрт дугаарында Сукпактан Аржаан Салчактың Кара аъды, а беш дугаарында Чадаанадан Май-оол Монгуштуң аъды маннап келген. Авторнуң тырттырган чуруктары

Новости администрации муниципального образования

Октябрь 17-де Чөөн-Хемчик кожууннуң Элдиг-Хем сумузунга сумулар аразынга «Кунчуушкулар–2025» деп мөөрей болуп эрткен.
20.10.2025 Администрация Дзун-Хемчикского кожууна

Октябрь 17-де Чөөн-Хемчик кожууннуң Элдиг-Хем сумузунга сумулар аразынга «Кунчуушкулар–2025» деп мөөрей болуп эрткен. Чөөн-Хемчик кожууннуң чагырга даргазының социал политика талазы-биле оралакчызы Джамиля Джоновна Монгуш киржикчилерге болгаш аалчыларга байыр чедириишкинниң чылыг-чымчак сөстерин илереткен. «Кунчуушкулар–2025» мөөрейге Элдиг-Хем, Шеми, Чыраа-Бажы, Чыргакы, Бажын-Алаак, Баян-Тала,Хайыракан, Ийме, Теве-Хая сумуларындан ниитизи-биле 19 кунчуушку киржип келген. Мөөрей солун болгаш бедик деңнелге эрткен. Киржикчилерниң чогаадыкчы чоруу чонну кайгаткан. Моорейнин эртирикчизи  Кара-Сал Таймира Танововна. Дээди шаңналга Шемиден кунчуу Куулар Лориса Куруянчаповна, келин Куулар Олча Валентиновна төлептиг болганнар. I – ги черни Элдиг-Хем сумузундан кунчуушкулар Ооржак Азияна Бадыевна биле  Куулар Айда-Сай Мергеновна алганнар. II-ги черни Чыргакы сумузундан кунчуу Куулар Сырга Норбуевна, келин Куулар Суйзана Сайдашовна келин Куулар Айыран Шолбановна алганнар. III-кү черни Бажың-Алаак сумузу, кунчуу Монгуш Аяна Деспил-ооловна, келин Дамба Аяна Санчатовна алган. «Эң-не талантылыг кунчуушкулар» -  Чыраа-Бажы сумузу, кунчуу Сонам Уран Бопай-ооловна, келин Ооржак Солангы Радамировна «Эң-не угаанныг кунчуушкулар» - Баян-Тала сумузу, кунчуу Куулар Нина Ховалыговна, келин Намзырай Светлана Семеновна «Эң-не тергиин тыва хептиг кунчуушкулар»  - Хайыракан сумузу, кунчууКужугет Любовь Дакар-ооловна, келин Монгуш Аяна Арсеновна «Эң-не сагынгыр тывынгыр  кунчуушкулар»  - Теве-Хая сумузу, кунчуу ОндарОюмаа Эртине-Комбуевна, келин Ховалыг Олча Алдын-ооловна «Эң-не холу чемзиг кунчуушкулар»  - Ийме сумузу, кунчуу Монгуш Надежда Стадиновна, келин Хертек Чойгана Шышкан-ооловна   Элдиг-Хем сумузунуң Адалар чөвүлели мөөрейниң киржикчилеринге болгаш келген аалчыларга роза чечектерни сунган.

19 октября в Кызыле прошла отчетно-выборная конференция Союза журналистов Тувы, объединившая представителей СМИ республики, опытных журналистов, начинающих репортеров, редакторов и фотографов.
20.10.2025 Администрация Дзун-Хемчикского кожууна

19 октября в Кызыле прошла отчетно-выборная конференция Союза журналистов Тувы, объединившая представителей СМИ республики, опытных журналистов, начинающих репортеров, редакторов и фотографов. В фокусе внимания были отчет о деятельности за последние пять лет, обсуждение актуальных задач Союза и выборы руководства. От нашего кожууна в конференции участвовали Вячеслав Николаевич Монгуш и Доржу Дамба-Доржуевич. По итогам голосования новым председателем Союза журналистов Тувы был избран Константин Куцевалов, заместитель начальника Службы информации ГТРК «Тыва». Карина Монгуш, заслуженный журналист РТ, вновь возглавила правление Союза. В его состав вошли заслуженные журналисты РТ Э.С. Лифанова, В. А. Кузнецов; заслуженный работник культуры РТ О.Д. Дамба-Хуурак; редактор радио «Звезда» Эрес Монгуш; директор филиала Национального музея РТ в г.Чадаана Доржу Монгуш; журналисты из ГТРК «Тыва» Виктория Ооржак и Алдынай Монгуш. Председателем ревизионной комиссии остался Иван Макаров, а Тамара Кабимульдинова, заслуженный работник РТ, была избрана председателем большого жюри.

«Ленинчи орук» солундан «Шын» солунга ажылдай бердим
20.10.2025 Администрация Дзун-Хемчикского кожууна

«Ленинчи орук» солундан «Шын» солунга ажылдай бердим 2025 чылдың сентябрь 4-те, Кызылда Улусчу чогаадылга бажыңынга Тыва Республиканың ниитилел-политиктиг «Шын» солунунуң 100 чылдаанынга тураскааткан байырлыг хуралга кириштим. 1984 чылдың декабрь 17- ден 1988 чылдың сентябрь 16-га чедир Чөөн-Хемчик, Өвүр, Сүт-Хөл кожууннарның «Ленинчи орук» солунунга корреспондент кылдыр Чөөн-Хемчик районнуң комсомол комитединиң (бирги секретарь Николай Калчан-оолович Сат, оралакчызы Вячеслав Бавууевич Яндай-оол, инструкторлар Алдын Дилгижекович Монгуш, Михаил Кавыш-оолович Куулар) чоруткан комсомолчу бижии-биле (путевка) ажылдадым. «Ленинчи орук» солуннуң кол редактору Биче-оол Арбас-Сатович Донгактың өрээлинге киреримге, хүлээп алгаш, улаштыр харыысалгалыг секретарь Василий Кечилович Очур-оолга, көдээ ажыл-агый килдизиниң эргелекчизи Монгуш Дойнаевич Севенге, партия килдизиниң эргелекчизи, чогаалчы Монгуш Борбак-оолович Көжелдей, чагаа килдизинде Зинаида Максимовна Куулар-биле таныштырып каан. Пионерлер бажыңынга Олег Александрович Шүңнейниң удуртуп, башкылап турган «Аныяк корреспондент» бөлгүмге тыва дыл чогаал башкызы Луиза Балчыевна Дамбарның арга-сүмези-биле эштерлиг барып турган болгаш аттарын адааным чогаадыкчы ажылдакчыларны редакция, типографияның бажыңынга экскурсиялап чораан болгаш таныыр, билир мен. Улуг улусту аажок хүндүлээр, чугаа-домаан кичээнгейлиг дыңнаар, берген даалгазын үезинде күүседир боор чүве. Редакциядан баштайгы акша-көпеек ажылдап ап, 6 рубль 28 көпеек гонорар алганымны сактып, номчукчуларга дыңнадыры чугула. Хайыракан сес чыл школазының алдыгы классчызы «Аныяк корреспондент» бөлгүмнүң киржикчизи «Ленинчи орук» солунга СЭКП-ниң ХХII съездизи аттыг совхозтуң «Дөргүн» сүт-бараан фермазының мурнакчы саанчыларының дугайында материалды сомалап алгаш келиримге, Монгуш Дойнаевич эдип, эдип, хынаан соонда солунга үнүп келген. Бир неделя эрткен бе, эртпээн бе, почта дамчыштыр акша алыр диген саазын чедип келген. – Аваңның азы ачаңның паспортун ап алгаш, почтага чедип келир сен! – деп, бажыңга солуннар, журналдар эккелген почтальон угбай мындыг. Почта эргелекчизи Валентина Калчан-Сүрүңовна Монгуш бир-ле дугаар гонорар акшамны санап бергеш, саазынны бодунга арттырып алган. Солуннарга медээлер, материалдар чырыдар сонуургал, күзелимни Луиза Балчыевнаның «Ленинчи орук» солунга Чечекмаа Сотпаевна Монгуштуң дугайында бижээн материалы оттурган. Авам, ачам «Шын», «Тываның аныяктары», «Пионерская правда» солуннарны, «Крокодил», «Крестьянка», «Работница», «Мурзилка», «Веселые картинки» журналдарны бажыңга чагыдып алыр турганнар. Ынчангаш-ла амдыгаа дээр чаа солуннар, делегей харылзааларының дугайында медээлер болгаш өске-даа чаа болуушкуннар дугайында номчувазымга, ол үеде политинформация дыңнавазымза, сагыш-сеткилим «аарып» туруп бээр. Севээн Монгуш Дойнаевич «Ленинчи орук» солунга сонуургалым аайы-биле барып эгелээнимде, ажылдай-даа бергенимде, көдээ ажыл-агый килдизиниң эргелекчизи болгаш дорт удуртур дарга, дагдыныкчым болган. «Ленинчи орук» солуннуё харыысалгалыг секретары Василий Кечилович Очур-оол-биле чаңгыс өрээлге ажылдап органнар. Хоочун журналистер кайызы-даа «Ленинчи орук» солуннуң кол редакторлары албан хүлээлгелиг болгаш мээң чогаадыкчы ажыл-чорудулгамның дорт айтыкчылары болганнар. «Ленинчи орук» солун тургустунгаш, бо хүннерге чедир «Чаа орук» солун апаргыжеге чедир кол редакторлар кылдыр ажылдап турганнарга Монгуш Ыдыраанович Идам-Сүрүң, Куулар Тамба-Сүрүң (Александр) Чаш-оолович, Күжүгет Серээевич Шойгу, Монгуш Көкеевич Бири-Санаа, Монгуш Дойнаевич Севен, Василий Кечилович Очур-оол, Биин-оол Монгушович Седен-Хуурак, Борис Очурович Күжүгет, Биче-оол Арбас-Сатович Донгак, Калдар-оол Комбуевич Куулар, Каадыр-оол Эрес-оолович Тувак оларны хамаарыштырар. Бо одуругларның автору бодум Чадаанага Пионерлер бажыңынга «Аныяк коррекспондент» бөлгүмден эгелээш, тускай мергежил чедип ап, 1984 чылдан бээр көдээ ажыл-агый килдизиниң корреспондентизи кылдыр ажылдааш, «Шын», «Тыва Республика», «Эне сөзү» катап-ла 2000 чылдардан бээр «Чаа орук» солунга корреспондентиден харысаалгалыг секретарь, кол редакторнуң оралакчызы кылдыр ажылдааш, 2012 чылдан амдыгаа чедир кол редактор кылдыр чааскаан ажылдап чор мен. Уфаның полиграфия училищезинге 1987-1987 чылдарда өөренип, фотокорреспондент мергежилди чедип алгаш, кезек када «Ленинчи орук» солунга ажылдап турумда, «Шын» солунга ажылдаар күзел тыптып келген. 1988 чылдың август төнчүзүнде «Шын» солуннуң кол редактору Валерий Севилбааевич Шаравииниң өрээлинге кирип, ажылдаар күзелимни илеретттим. Валерий Севилбаевич бир кижини телефон дамчыштыр өрээлинче чалапкан. Ам болза, Хөндергей чурттуг, оралакчы редактор Сат Күстүгүр Күдерекович болган. Таныштырылга соонда информация болгаш спорт килдизинге корреспондент болуп ажылдаарымны билип алдым. Күстүгүр Күдерекович мени эдертип алгаш, Монгуш Очуровичиниң узун коридорнуё ужунда өрээлинге эккелген. «Шын» солуннуң медээлер болгаш спорт килдизиниң корреспондентизи болдум. Эргелекчи-дагдыныкчым Монгуш Очурович Өлзей-оол Москваның күрүне университединиң доозукчузу, бот-негелделиг, харысаалгалыг профессионал журналист. Медээлер болгаш спорт килдизиниң корреспондентизи - Кызылга, өске-даа черлерге дыштаныр хүннерде болур хемчеглерден чыда калбас, ооң дугайында материалдарны республиканың номчукчуларынга албан чедирер ужурлуг. Ынчангаш аргалыг-ла болза, кандыг-даа болуушкундан чыдып калбазын, озалдавазын оралдажыр турдум. Ол үеде амгы үеде дег таксилер чок, хуу машиналар хөй эвес, а районнар аразынга Кызылдың пассажирлер АТБ-зиниң автобустарынга аргыжар. Дүрген чорук херек аайы-биле таныыр кижилерниң машиназынга олуруптар таварылгалар ында-хаая, а редакцияның машиназы-биле чоруурда, сургакчылаар бөлүк-биле дугурушкаш, куш даң бажында чоруур ужурга таваржыр. Ынчаар-ла Тываның булуң болганынга журналист ажыл-агыйым аайы-биле чедип чорааным уттундурбас болуушкуннар, таварылгалар хөй. «Шын» солуннуң редакциязынга ажылдааш, дыка хөй журналистерни, чогаалчыларны, чогаадыкчы ажылдакчыларны магадап, оларның ажылдаарын магадап ханмас мен. Кол редакторнуң оралакчылары Күстүгүр Күдерекович Сат, Александр Сотпаевич Дембирел, Даңгыт Чыдым Иргитович, харысаалгалыг секретарьлар Алексей Хунаевич Аир, Маадыр-оол Калчанович Калчан, очулдурукчулар Ондар Доржу Былдый-оолович, Сандро Давааевич Маады, Мижит-оол Мыңмырович Саая, Монгуш Чысыңмаевич Топча, килдис эргелекчилери Хертек Седен Кудурукпаевич, Монгуш Өлзей-оол Очурович, Хертек Таан-оол Попанашович, Вера Ооржаковна Куулар, Артык Хөм-Оттуковна Ховалыг, корреспондентилер Надежда Санчыдаровна Эргеп, машинакчылар, корректорлар, чогаалчылар, шүлүкчүлер, композиторлар дээш өске-даа мергежилдиң кижилери-биле таныжып, чогаадыкчы ажылын ханы билип, парлалгага чырыдып чораанымга чоргаарланыр мен. «Шын» солуннуң редакциязынга ажылдап тургаш, ийи удаа Мөңгүн-Тайга-биле Куңгуртугга сургакчылап чедер дээн күзелим боттанмаан. «Чаа орук» солунга ажылдап тургаш, 2014 чылда күрүнениң «Тыва» телерадиокомпаниязының хоочун корреспондентизи Владимир Ооржак, инженер Каң-Чүрек Монгуш-биле кады чораан мен. Ийи дугаар таварылгада, Чөөн-Хемчик кожууннуң чагыргазының, көдээ ажыл-агый эргелелиниң ажылдакчылары-биле «Аныяк өг-бүлеге - хой» программа езугаар Саадак арттка бир аалдан 200 хой ап алыр дээш чораанывыс болур. Тываның бир онзагай булуңу Куңгуртугга баар күзел – ам-даа күштүг хевээр ийин. Республикада кол парлалга чепсээ үндезилеттинип тургустунгаш 100 чыл болган «Шын» солунунуң коллективинде чогаадыкчы аныяктар ажылдап турар. Хоочун журналистерге күрүне шаңналдары, аңгы-аңгы яамы, албан-черлериниң шаңналдарын тывыскан. Оларга ужуражып, чугаалажыры дээди шаңнал, өөрүшкү. Мээң хензиг киириштирген үлүүмнү үнелээни, «Шын» солуннуң 100 чылдаанында медальды байырлыг байдалга тывысканы дээш өөрүп четтиргенимни илереттим. Редакциянын архивинден болгаш интернет четкизинден чуруктарны хоолгалаан. ЧУРУКТАРДА: Күжүгет Серээевич Шойгу; Тувак Каадыр-оол Эрес-оолович; Анисья Монгуш, Кира Толеевна, Севен Монгуш, Көжелдей Монгуш; Дадар-оол Аяакаевич Монгуш, Зинаида Максисмовна Куулар, Роза Пирлей, Галина Монгуш, Людимала Ондар , Монгуш Эртине Сайын- Белекович, Монгуш Очурович Өлзей-оол, Каадыр-оол Эрес-олович Тувак, Ховалыг Виктор Карам-оолович, Куулар Шаңгыр-оол Маспыкович, Хаяң-оол Константин Ензакович, Ондар Аракчаа Чүлдүмович

Takzdorovo.ru — официальный портал Минздрава России. Здесь вы найдете актуальную информацию и полезные советы о том, как поддерживать свое здоровье и вести активный образ жизни.
20.10.2025 Администрация Дзун-Хемчикского кожууна

Takzdorovo.ru — официальный портал Минздрава России. Здесь вы найдете актуальную информацию и полезные советы о том, как поддерживать свое здоровье и вести активный образ жизни. Все материалы созданы в сотрудничестве с ведущими специалистами российского здравоохранения и содержат исключительно достоверную информацию, подтвержденную современными исследованиями. С нашими сервисами достижение цели будет простым, понятным и, конечно, интересным! Цель портала — вдохновить вас и помочь искренне полюбить здоровый образ жизни, достичь физического и психологического благополучия. Мы надеемся, что наш сайт станет для вас надежным источником информации и хорошей базой знаний для формирования здоровой, долгой и счастливой жизни.

Новости Хурала представителей

22.06.2025 Хурал представителей Дзун-Хемчикского кожууна

Владислав Ховалыг: «В этот день мы чтим память тех, кто первым принял на себя удар вероломного врага»

19.06.2025 Хурал представителей Дзун-Хемчикского кожууна

Вчера завершилась вторая весенняя сессия Верховного Хурала (парламента) Тувы четвертого созыва. Депутаты рассмотрели 47 вопросов повестки дня, в том числе, 16 региональных законопроектов, - 1 из них конституционный.

Сегодня, 6 июня, в день рождения великого русского поэта Александра Сергеевича Пушкина, вся страна отмечает День русского языка.
06.06.2025 Хурал представителей Дзун-Хемчикского кожууна

Сегодня, 6 июня, в день рождения великого русского поэта Александра Сергеевича Пушкина, вся страна отмечает День русского языка.

В Туве продолжается реализация программы «Кладовая семьи»
20.05.2025 Хурал представителей Дзун-Хемчикского кожууна

В Туве продолжается реализация программы «Кладовая семьи»